Model kapitalizmu we Francji w świetle wybranych koncepcji badawczych

Pachocka, Marta

Model kapitalizmu we Francji w świetle wybranych koncepcji badawczych

Abstract

W ostatnich latach rośnie zainteresowanie problematyką zróżnicowania gospodarki rynkowej w państwach, w których ona występuje. Kwestią sporną pozostaje określenie kryteriów podziału kapitalizmu na modele (typy), wskazanie liczby modeli (typów) wyróżnianych w oparciu o przyjęte kryterium lub kryteria oraz ewolucja i kierunki ich przyszłego rozwoju: konwergencja – zbieganie do jednego modelu, czy dywergencja – utrzymywanie się różnych modeli w poszczególnych państwach. Począwszy od lat dziewięćdziesiątych XX wieku powstało kilka interesujących monografi i na temat zróżnicowania kapitalizmu. A. Wojtyna dokonał przeglądu alternatywnych modeli kapitalizmu proponowanych przez różnych badaczy. Dyskusja nad modelami dotyczy głównie państw wysoko rozwiniętych, co oznacza, że obszar badań jest węższy niż w analizie porównawczej systemów gospodarczych. Modele kapitalizmu są konstruowane na podstawie doświadczeń gospodarek wysoko rozwiniętych, by wyznaczać pozostałym państwom wzorce rozwoju do naśladowania. Poglądy na temat zalet i wad modeli kapitalizmu podlegają szybkim zmianom. Michel Albert, Will Hutton, Lester Thurow i Paul Krugman odnosili się krytycznie wobec modelu, który w literaturze określa się mianem amerykańskiego lub anglosaskiego. Następnie został on oceniony wyżej niż nadreński i inne modele przypisywane Europie kontynentalnej. Jednak wydarzenia ostatnich lat pokazują, że kwestia dominacji modelu pozostaje otwarta. Nie można jednoznacznie wskazać, przy założeniu co najmniej dualistycznego podziału kapitalizmu, który z nich jest lepszy. Uniwersalny model kapitalizmu nie istnieje, a jego skuteczność jest uwarunkowana wypadkową wielu czynników wewnętrznych i zewnętrznych, których dobór również jest podawany w wątpliwość. Przez czynniki wewnętrzne można rozumieć te, które zdecydowanie pozostają pod wpływem polityki realizowanej przez władzę centralną. Determinanty zewnętrzne wiążą się dla odmiany z funkcjonowaniem rynków międzynarodowych. Na początku XXI wieku istotnym czynnikiem kształtującym gospodarkę rynkową jest postęp naukowy i technologiczny. Jednak w najbliższych latach będzie rosło znaczenie uwarunkowań demograficznych, co jest konsekwencją drugiego przejścia demografi cznego i starzenia się społeczeństw w Europie. W swojej pogłębionej analizie A. Wojtyna przywołuje poglądy takich badaczy, jak M. Albert, P.A. Hall i D. Soskice, D. Rodrik, A. Turner, B. Amable, W. Hutton, D. Coates, F.L. Pryor. W niniejszej pracy odnoszę się do podziałów kapitalizmu proponowanych przez niektórych z wymienionych autorów. Nie analizuję założeń metodologicznych poszczególnych podejść i przyjętych kryteriów podziału, lecz staram się określić miejsce systemu gospodarczego współczesnej Francji na tle istniejących klasyfi kacji, przy założeniu, że jest to wysoko rozwinięte państwo kapitalistyczne. Rozważaniom towarzyszy kilka dodatkowych pytań. Na ile zasadne jest wyodrębnianie różnych kryteriów podziału i budowanie pewnych modeli kapitalizmu? Czy istnieją typy idealne kapitalizmu? Czy każde państwo kapitalistyczne nie jest odrębnym modelem?

Keywords

varieties of capitalism France capitalism economic sociology liberal market economy coordinated market economy state capitalism

Citation

Pachocka Marta, Model kapitalizmu we Francji w świetle wybranych koncepcji badawczych, w: Kapitalizm czy kapitalizmy? Anatomia i ewolucja formacji, red. J. Osiński, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2012, s. 387–411.

URI

https://depot.ceon.pl/handle/123456789/10266

Belongs to collection

Rozdziały z Prac Zbiorowych / Books Chapters

Full item record