Problemy dyskontynuacji i trendów ewolucji gleb leśnych środkowej i północnej Europy

Problemy dyskontynuacji i trendów ewolucji gleb leśnych środkowej i północnej Europy

Abstract

Dzięki niezwykłej, w moich odczuciach, życzliwości kierownictwa Instytutu Badawczego Leśnictwa w dniu 29.10.2014 roku odbyła się w Sękocinie, moim byłym miejscu pracy, poruszająca uroczystość jubileuszu 90-lecia mojego życia, połączona z bez mała 70-leciem mojej pracy badawczej i dydaktycznej. Jej inauguracja miała miejsce w Katedrach Miernictwa i Gleboznawstwa na Wydziale Rolno-Leśnym Uniwersytetu Poznańskiego w latach 1948 i 1950. Wymiernym przyczynowo-skutkowym efektem tej uroczystości wraz z sesją naukową jest niniejsza publikacja, w której referenci sesji – Jubilat i Współpracownicy młodszej generacji gleboznawstwa - przedstawili niektóre problemy współczesnego gleboznawstwa w naturalnych i antropogenicznie zmienionych ewolucyjnych systemach geograficznego środowiska Europy Środkowej i Północnej. W zakresie przestrzenno-czasowych uwarunkowań ewolucji gleb ekosystemów leśnych, w nawiązaniu do nowo sformułowanego czwartego prawa termodynamiki, A. Kowalkowski przedstawia zasadytermodynamicznej nieodwracalności i otwartości funkcjonowania glebowo-siedliskowych ekosystemów biotycznych, z ich samoregulacyjnymi potencjałami płynnie trwałego rozwoju, w następczych w Europie plejstoceńskich i holoceńskich środowiskach klimatycznych, z charakterystyką podsystemów procesów przekształceń kriobiogenicznych i procesów powstawania serii glebopokryw stokowych. W podsumowaniu znajdują się nowe sformułowania paradygmatów ewolucji i funkcjonowania gleb w ich mozaikach przestrzennych siedlisk i ekosystemów. Przykłady ewolucji naturalnych małych dolin rzecznych z ich specyficznymi mozaikami różnowiekowych gleb w młodoplejstoceńskim krajobrazie Przymorza, z ich wartościami krajobrazotwórczymi i ochroną przedstawiają A. Kowalkowski i J. Jonczak. Autorami opracowania antropogenicznej dynamiki zmian w profilach glebowych północnych Niemiec, na podstawie 25-letniego monitoringu, są M. Filipiński i E. Cordson. Podsumowujące geograficzne prawidłowości zróżnicowania właściwości dominujących w Europie Środkowej i Północnej plejstoceńsko-holoceńskich gleb bielicoziemnych i rdzawoziemnych znajdują się w opracowaniu M. Degórskiego. Dziękując współautorom za nader życzliwą wieloletnią współpracę, pragnę powrócić myślami do moich wielkich nauczycieli i zarazem przyjaciół, którym zawdzięczam swój rozwój naukowy z zachowaniem podstawowych zasad etyki i prawdy w badaniach naukowych. Byli nimi znakomici profesorowie F. Terlikowski, M. Kwinichidze, J. Dylik, A. Musierowicz, H. Uggla, E. Mycielska-Dowgiałło i E. Ehwald. Jestem również nader wdzięczny moim przyjaciołom D. Koppowi, K.-D. Jägerowi i M. Altermannowi za wieloletnią transgraniczną współpracę naukową w zakresie genezy ewolucyjnej i klasyfikacji gleb różnych stref klimatycznych. Wszystkim wymienionym osobistościom dedykuję moją pracę zawartą w książce.