Kilka refleksji nad relacjami pomiędzy ochroną środowiska i prawami człowieka

Ziemblicki, Bartosz

Kilka refleksji nad relacjami pomiędzy ochroną środowiska i prawami człowieka

Abstract

Przy obecnej wysokiej świadomości praw człowieka i konieczności dbania o środowisko w społeczeństwach wysokorozwiniętych kwestia relacji między prawami człowieka i międzynarodowym prawem środowiska jest bardzo istotna. Ponieważ środowisko nie zna granic państwowych, jego skuteczna ochrona jest możliwa jedynie przez koordynację działań poszczególnych państw na płaszczyźnie międzynarodowej. Rozwój międzynarodowego prawa ochrony środowiska zaczął się na początku lat siedemdziesiątych XX wieku, ale nie doprowadził do powszechnej, wiążącej i kompleksowej konwencji w tym zakresie. Wiele dokumentów przyjmowanych na konferencjach ma formę niewiążących deklaracji. Rozwijająca się od końca lat osiemdziesiątych zasada zrównoważonego rozwoju do dziś nie przyniosła znaczących sukcesów w dziedzinie ochrony przyrody. Zdrowe środowisko naturalne sprzyja ochronie praw człowieka, bowiem umożliwia bądź ułatwia realizację poszczególnych praw. Z drugiej strony wysokie standardy ochrony praw człowieka pozytywnie wpływają na środowisko, bowiem tylko ludzie żyjący w godnych warunkach są w stanie działać na jego rzecz. Należy jednak wspomnieć o opiniach przeciwnych, zgodnie z którymi nieograniczone prawo człowieka do dysponowania zasobami naturalnymi stanowi zagrożenie dla środowiska, zaś ewentualne dołączenie prawa do środowiska do katalogu praw człowieka osłabiałoby ich ochronę. Traktaty praw człowieka nie zawierają prawa do środowiska. Środowisko pojawia się w nich, jednak jedynie w kontekście standardów ochrony innych praw. De lege lata brak jest podstaw do przyjęcia, że prawo do środowiska jest prawem człowieka. Od końca XX wieku popularność zyskuje formalne prawo do środowiska, rozumiane nie jako prawo do określonego standardu środowiska, lecz jako obejmujące prawo do informacji, partycypacji oraz dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach środowiskowych. Jednak i w tym przypadku nie można uznać go za prawo człowieka. Taka interpretacja stanowiłaby bowiem wykładnię contra legem. Gdyby jednak, rozważając de lege ferenda, zaliczyć prawo do środowiska do praw człowieka, w pierwszej kolejności należałoby wybrać jego nazwę spośród wielu zaproponowanych dotychczas w doktrynie. Nawet pomimo faktu, że nie ma podstaw do uznania prawa do środowiska za prawo człowieka, w orzecznictwie można wskazać przypadki skutecznej ochrony środowiska przy pomocy mechanizmów ochrony praw człowieka. Największe zasługi ma na tym polu Europejski Trybunał Praw Człowieka.

Keywords

human rights protection human rights environment ochrona praw człowieka prawa człowieka ochrona środowiska

Citation

B. Ziemblicki, Kilka refleksji nad relacjami pomiędzy ochroną środowiska i prawami człowieka, [w:] E. Karska (red.), „Globalne problemy ochrony praw człowieka”, Warszawa 2015

URI

https://depot.ceon.pl/handle/123456789/9995

Belongs to collection

Rozdziały z Prac Zbiorowych / Books Chapters

Full item record