Problem wpływu teozofii Jakuba Böhmego na idealistyczny system Georga Wilhelma Fryderyka Hegla

Abstract

Związki między zachodnią ezoteryką i filozofią nowożytną głównego nurtu są niechętnie eksponowane przez wykształconych historyków filozofii. Ezoteryka jest przede wszystkim kojarzona z intelektualną szarlatanerią, która wielu z jej wyznawców sprowadziła na drogę herezji i duchowego wykluczenia ze świata chrześcijańskiego. Wybitni przedstawiciele filozofii europejskiej jednak nierzadko czerpali inspiracje z wiedzy ezoterycznej – G. Bruno i Spinoza z kabały czy F. W. J. Schelling z teozofii F. C. Oetingera. G. W. F. Hegel był prawdopodobnie świadom, że myśl ezoteryczna odegrała niebagatelną rolę w ukształtowaniu się nowożytnej metody naukowej. Dlatego w swoich Wykładach z historii filozofii poświęcił osobny rozdział J. Böhmemu, który w swojej teozofii dał podstawy pod nowocześnie pojmowaną dialektykę. Autor niniejszego artykułu dokonuje analizy porównawczej między wybranymi aspektami myśli Böhmego i Hegla, wskazując na wiele podobieństw strukturalnych w ich twórczości. Jednocześnie sugeruje, że koncepcja Böhmego mogła stanowić istotne źródło inspiracji dla Hegla, przede wszystkim we wczesnej fazie jego intelektualnego rozwoju.