Problemy zarządzania w uczelni opartej na wiedzy
Oglądaj/ Otwórz
Data
2006Autor
Leja, Krzysztof
Wydział Zarządzania i Ekonomii Politechniki Gdańskiej
Metadane
Pokaż pełny rekordStreszczenie
Współczesne uczelnie zajmują wyjątkowe miejsce w kreowaniu Europy Wiedzy przynajmniej z dwóch powodów. Pierwszym jest fakt, że uczelnie są miejscem tworze-nia nowej wiedzy i dzielenia nią z interesariuszami. W efekcie powstaje wartość do-dana. Drugim – fakt, że najważniejszym zadaniem uczelni jest kształcenie przyszłych pracowników wiedzy, którzy jak pisze jeden z twórców zarządzania wiedzą Thomas Davenport zarabiają na życie myśleniem a ich narzędziem pracy jest umysł.
Najważniejsze cechy pracowników wiedzy to: elastyczność, otwartość na zdobywa-nie nowych doświadczeń, umiejętność podejmowania samodzielnych decyzji i kreatyw¬ność. Absolwenci uczelni, którzy zamierzają szybko trafić do grupy pracowników wie¬dzy oczekują autonomii, w tym możliwości samoorganizacji w ramach elastycznych struktur sprzyjających tworzeniu, rozpowszechnianiu i wykorzystywaniu wiedzy.
Współczesne uczelnie muszą sprostać tym wyzwaniom, zarówno w zakresie dosko-nalenia organizacji i profesjonalizacji zarządzania, modyfikacji programów kształcenia pod kątem oczekiwań rynku a także traktowania klientów jak partnerów współtworzą¬cych oferowane usługi. Jak pisze Kazimierz Perechuda dotychczasowe metody zarzą¬dzania organizacją zawodzą, niezbędne są nowe niekonwencjonalne, akceleracyjne rozwiązania . Dotyczy to wszystkich organizacji, również uczelni. W związku z tym pojawiają się próby adaptacji do realiów współczesnej uczelni modeli organizacji sie¬ciowych, hipertekstowych i fraktalnych. Jan Skalik mówi wręcz o zasadności wprowa¬dzenia zasady rytmiczności zmian w organizacji , również w uczelni. Burton Clark, znawca szkolnictwa wyższego podkreśla konieczność utrwalania zmian w uczelniach .
We współczesnych uczelniach można dostrzec próby łączenia tradycji z przedsię-biorczością i ewolucji w kierunku organizacji podporządkowanych wiedzy. Stąd wła-śnie intencją autorów monografii było przedstawienie wybranych problemów zarządza¬nia we współczesnych uczelniach jako organizacjach podporządkowanych wiedzy. Monografia składa się z czterech części.
Część pierwsza monografii pt. Zmiany w uczelniach. Miejsce współczesnego uni-wersytetu składa się z dwóch rozdziałów.
W rozdziale pierwszym „Uniwersytet i jego otoczenie – dwa sposoby podejścia i ich możliwe konsekwencje” Maria Wójcicka czyni interesujące zestawienie dwóch podejść do opisu uczelni jako: 1/ przedsiębiorczej organizacji otwartej na otoczenie; 2/ organi¬zacji ukształtowanej w tradycji liberalnej zorientowaną do wewnątrz. Autorka zastana¬wia się nad możliwością wprowadzania mechanizmów konkurencji i profesjonalnego zarządzania w przypadku każdego z przytoczonych modeli. Podsumowaniem rozważań Autorki jest próba odpowiedzi na pytanie: jaki uniwersytet?. Maria Wójcicka stawia bardzo trafne pytania o fundamentalnym znaczeniu: czy komercjalizacja wyniku na¬ukowego jest zgodna z zespołem norm i wartości obowiązujących pracowników nauki a z drugiej strony czy zespół norm i wartości obowiązuje wyłącznie w środowisku aka¬demickim. Inne ważny problem postawiony przez Autorkę dotyczy kwestii zewnętrz¬nego inspirowania uczelni do komercjalizacji wybranych elementów jej działalności oraz realności przeprowadzenia zmian w uniwersytetach badawczych.
W rozdziale drugim „W poszukiwaniu nowego paradygmatu zarządzania uniwersy-tetami w Polsce” Dominik Antonowicz wskazuje na konieczność dokonania istotnych zmian w organizacji i zarządzaniu współczesnymi polskimi uczelniami, opierając swoją tezę na obserwacji University College London oraz obszernych studiach literaturowych. Autor podkreśla zasadność wprowadzenia zarządzania menedżerskiego i odejście od demokratycznego wyboru władz akademickich. Autor postuluje doskonalenie we¬wnętrznych procedur ewaluacyjnych służących doskonaleniu jakości usług uczelni. Wnioskiem z rozważań Autora jest postulat formułowania strategii instytucjonalnej oraz corporate thinking, których wykorzystanie jest warunkiem koniecznym przekształcania współczesnych polskich uczelni z organizacji tradycyjnych w przedsiębiorcze.
Autorzy drugiej części monografii zatytułowanej Rola wiedzy w uczelniach kon-centrują uwagę na wyzwaniach stających przed uczelniami, które starają się wprowa-dzić elementy zarządzania wiedzą oraz ewolucji uczelni w kierunku organizacji pełnią¬cej kluczową rolę w systemie kształcenia przez całe życie.
Marzena Grzesiak, w trzecim rozdziale pt. „Możliwości wdrożenia koncepcji zarzą-dzania wiedzą w uczelni” stara się rozstrzygnąć, w jaki sposób realizować zadania uczelni, określone w nowych regulacjach prawnych, aby wykorzystać zasób strate-giczny uczelni, jakim jest wiedza. Czy uczelnie potrafią zarządzać wiedzą oraz co waż¬niejsze czy w uczelniach istnieją mechanizmy wspomagające te procesy – to pytania stawiane przez Autorkę. Rozważania dotyczące uczelni poprzedza krótki przegląd wy¬ników badań stanu zarządzania wiedzą w polskich organizacjach. Jako szansę na wdro¬żenie procesów zarządzania wiedzą w uczelni Autorka wskazuje presję zewnętrzną wy¬nikającą ze Strategii Lizbońskiej oraz Założeń Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. W konkluzji rozdziału podkreśla, za Sveiby, że konieczne jest łączenie dwóch ścieżek zarządzania wiedzą: IT track oraz people track, co jest warunkiem sku¬teczności wdrożenia zarządzania wiedzą w każdej organizacji, również w uczelni.
W rozdziale czwartym“Universities in a knowledge-based society – their role and challanges they have to face” autorka – Małgorzata Dąbrowska – identyfikuje czynniki otoczenia wpływające na ewolucję współczesnego uniwersytetu. Wymienia tu istotną zmianę popytu na usługi edukacyjne, konieczność rozwijania współpracy uczelni z biznesem, internacjonalizację i globalizację kształcenia i działalności badawczo-roz-wojowej. Autorka podkreśla silną korelację pomiędzy poziomem wykształcenia a moż¬liwością znalezienia zatrudnienia w społeczeństwie wiedzy. Zdaniem Autorki najważ¬niejszymi wyzwaniami stającymi przed uniwersytetami jako instytucjami kształcącymi przyszłych pracowników wiedzy są: rozważanie możliwości zmiany modelu zarządza¬nia na menedżerski, wdrażanie elementów zarządzania wiedzą, kreowanie wartości dodanej dzięki ewolucji struktur uczelni z tradycyjnych (hierarchicznych) na koopera¬cyjne, rozszerzania oferty edukacyjnej adresowanej do nowych grup, odbiorców, co jest szczególnie ważne z uwagi na zmiany demograficzne.
Rozdział piąty „Udostępnianie wiedzy w uczelni technicznej – kształcenie przez całe życie”, autorstwa Andrzeja Szuwarzyńskiego stanowi opis praktycznego przykładu roz¬szerzania oferty edukacyjnej uczelni, związany z realizacją tematu „Wspieranie zdolno¬ści adaptacyjnych firm i pracowników do strukturalnych zmian gospodarczych oraz wspieranie wykorzystania technologii informacyjnych i innych nowych technologii” w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL. Udział uczelni (Politechniki Gdańskiej) w projekcie stwarza możliwość stworzenia oferty edukacyjnej, zgodnej z oczekiwa¬niami potencjalnych adresatów, głównie osób 50+, posiadających różny stopień wy¬kształcenia. Autor prezentuje wyniki badań pilotażowych, poprzedzających właściwe badania wśród pracowników zakładów przemysłu stoczniowego, które dotyczyły m.in.: struktury wykształcenia, rodzaju wykonywanej pracy, struktury wiekowej, przyczyn obaw utraty miejsc pracy, motywów skłaniających do kształcenia, preferowanych form i kierunków i czasu szkoleń, finansowania kształcenia oraz cech cenionych przez praco¬dawców. W podsumowaniu Autor podkreśla, że rozwijanie kształcenia ustawicznego w uczelniach technicznych powinno stać się priorytetowym zadaniem, gdyż staje się szansą na przezwyciężenie kryzysu tych uczelni, związane ze spadkiem zainteresowania studiami technicznymi a także prognozami demograficznymi.
Rozdział szósty „Przedsiębiorcza organizacja wiedzy – przykład Wyższej Szkoły Biznesu National Louis University w Nowym Sączu” stanowi autoryzowany zapis wy-wiadu z dr Krzysztofem Pawłowskim, przedsiębiorcą - rektorem nowosądeckiej uczelni przeprowadzonego przez Krzysztofa Leję w końcu sierpnia 2006 roku. Uczelnię wy¬brano dlatego, że po pierwsze ma swoją siedzibę w mieście średniej wielkości a jedno¬cześnie międzynarodowy zasięg oddziaływania. Po drugie charakteryzuje się mnogością niestandardowych, nowatorskich działań w zakresie organizacji szkoły, programów studiów, inicjatyw adresowanych do środowisk biznesowych i samorządowych. Po trzecie w nowosądeckiej uczelni widoczne są wyjątkowe relacje: rektor – studenci – absolwenci. Po czwarte uczelnia od lat jest notowana na najwyższych miejscach w różnych rankingach szkół wyższych. I wreszcie po piąte to osoba charyzmatycznego przywódcy – rektora i twórcy uczelni, osoby znanej zarówno w środowisku samorzą¬dowych, biznesowych oraz politycznych stanowią główną siłę sprawczą sukcesów od¬noszonych przez nowosądecką WSB-NLU.
Trzecia cześć monografii pt. Doskonalenie jakości – standaryzacja, stanowi dwu-głos w dyskusji nad podstawowym problemem uczelni, jakim jest doskonalenie ofero-wanych usług edukacyjnych i badawczych.
W rozdziale siódmym pt. „Strategia jakości w zarządzaniu szkołą wyższą w świetle postulatów Procesu Bolońskiego oraz kryteriów akredytacji środowiskowej” – do-świadczenia Wydziału Towaroznawstwa Akademii Ekonomicznej w Poznaniu”, któ-rego autorem jest Dawid Wosik przedstawiono czynniki decydujące o potrzebie dosko-nalenia jakości szkolnictwa wyższego, wynikające z dokumentu Komisji Wspólnot Europejskich „Rola uniwersytetów w Europie wiedzy”, Deklaracji Bolońskiej oraz raportów ze spotkań na szczeblu ministerialnym, których celem była analiza wdrażania postanowień bolońskich zakresie m.in. w zakresie wdrażania europejskich standardów w zakresie wewnętrznego i zewnętrznego zapewnienia jakości kształcenia oaz działal¬ności agencji zajmujących się zewnętrzną oceną jakości w poszczególnych krajach. Jako przykład praktycznego wdrażania systemów jakości autor przedstawia wyniki procesu samooceny Wydziału Towaroznawstwa Akademii Ekonomicznej w Poznaniu oraz ważny dokument pn. „Polityka jakości Wydziału Towaroznawstwa AE w Pozna¬niu.
Rozdział ósmy autorstwa Mai Wojciechowskiej pt. „Standaryzacja akademickich systemów biblioteczno-informacyjnych jako element podnoszenia jakości usług uczelni” poświęcony jest doskonaleniu efektywności akademickich systemów biblio-teczno – informacyjnych. Autorka przytacza wybrane kierunki działań zmierzających do osiągnięcia tego celu. Pierwszym z nich jest spełnienie wymagań niezbędnych do uzyskania normy ISO 9001 – proces ten oceniony jest jako czasochłonny i kosztowny. Innym rozwiązaniem jest udział w międzynarodowych projektach, których celem jest stworzenie narzędzi pomiaru jakości systemów biblioteczno-informacyjnych. W dalszej części rozdziału opisano prace nad stworzeniem standardów dla bibliotek akademickich w Polsce opartych na analizie zestawu wskaźników efektywności funkcjonowania tych instytucji. W konkluzji Autorka podkreśla możliwość szerokiego zastosowania wskaź¬nikowej metody standaryzacji funkcjonowania bibliotek akademickich.
Czwarta część monografii pt. „Varia” obejmuje dwa opracowania dotyczące kształtowania wizerunku uczelni oraz niezwykle rzadko poruszanego lecz ważnego problemu edukacji obywatelskiej studentów.
W rozdziale dziewiątym pt „Czynniki wpływające na wizerunek uczelni w warun-kach rynkowych” Marie Gabryšová przestawia model kształtowania relacji uczelni z otoczeniem biznesowym opisując projekt realizowany w Katedrze Technologii Infor-macyjnych Uniwersytetu Ekonomicznego w Pradze. Autorka dostrzega korzyści z reali¬zacji tego projektu, zarówno dla przedsiębiorstw, uczelni jak i sfery państwowej. W drugiej części rozdziału przedstawiono znaczenie osobowości wykładowcy dla kształtowania relacji nauczyciel akademicki (mistrz) – student (uczeń) i ważną rolę wychowawczą, jaka spoczywa na nauczycielach akademickich. Autorka, przytaczając wyniki badań przeprowadzonych na Uniwersytecie Śląskim w Karwinie oraz innych badaniach wskazuje, że studenci wyraźnie preferują partnerskie relacje, odrzucając postawy autokratyczne, zwłaszcza młodych nauczycieli akademickich.
Rozdział dziesiąty, zamykający monografię, autorstwa Krzysztofa Wereszczyńskiego nosi tytuł: „O potrzebie powszechnej edukacji obywatelskiej studentów”. Dotyka on niezwykle ważnego, lecz traktowanego w uczelniach marginalnie kształtowania postaw studentów. Autor podkreśla, że to właśnie postawy absolwentów uczelni, obok ich wie¬dzy będą decydowały o rozwoju społeczeństwa wiedzy XXI wieku. Jak pisze Autor niezwykle ważne w trakcie studiów jest „kształtowanie osobowości opierającej się na wielowymiarowej tożsamości, świadomie nastawionej na zmianę, podejmującego wy¬siłek permanentnego i świadomego kształtowania własnego potencjału wiedzy”. W konkluzji opracowania Autor podkreśla, że kształtowanie postaw jest ważne choćby z tego względu, że nie można a priori utożsamiać kompetencji obywatelskich z wiekiem. Autor apeluje o podjęcie dyskusji nad model kształcenia postaw obywatel¬skich w trakcie studiów, wskazując, że doświadczenia w tym zakresie można czerpać z wielu krajów europejskich.
Monografia stanowi próbę szerokiego spojrzenia na problemy nurtujące współczesne wyższe uczelnie, które przekształcają się z roli statysty do roli jednego z głównych aktorów kreowania społeczeństwa wiedzy. Autorzy poszczególnych rozdziałów repre¬zentujący: Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Aka¬demię Ekonomiczną w Poznaniu, Uniwersytet Śląski w Opavie (Czechy), Miejski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Koninie a także Wydział Zarządzania i Ekonomii Politechniki Gdańskiej, przedstawiają autorskie propozycje doskonalenia zarządzania uczelniami aktywnie współtworzącymi Europę wiedzy. Czytelnicy osądzą czy próba ta jest udana.
Kolekcje
- Książki / Books [2915]
Z tą pozycją powiązane są następujące pliki licencyjne: