Patricia Crone a nowe kierunki badań wczesnych wieków islamu

Abstract

An undoubted contribution to the development of research on the Islamic origins was made in the late 70-ies and the 80-ies by the historian of Danish origin Patricia Crone. Putting aside the substantive question of validity of her conclusions, her studies express a profound need for revising the state of academic knowledge on the birth of Islam. Laying aside the "scholarly uncertain” sources of the Muslim tradition, Crone took on her own reconstruction of history on the basis of non-Arab literature, mainly Syriac, Armenian, Coptic, Greek, Hebrew and Latin, as well as other historical evidence in the fields of literature and archeology (papyri, numismatics, inscriptions). On the basis of these sources the Orientalist came to the conclusion that the Qur’an – understood as a compilation of divergent Judeo-Christian, Samaritan and other materials of the Middle Eastern tradition - could have been drafted not earlier than at the beginning of the eighth century C.E., and, what’s more, not in the Arabian Peninsula but further to the north - in the region of the Fertile Crescent.

Wbrew powszechnemu przekonaniu, nowe kierunki badań nad islamem w Europie nie ograniczają się jedynie do współczesności i nie dotyczą tylko społeczności muzułmańskich na Starym Kontynencie. Na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat jak grzyby po deszczu powstają w zachodnich „laboratoriach naukowych” liczne nowe podejścia metodologiczne do badań najstarszego okresu formowania się religii muzułmańskiej. Są to głównie teorie ukształtowane na bazie wypracowanych w świecie Zachodu narzędzi metodologicznych, niekiedy przeniesione w całości, mniej lub bardziej (bez)krytycznie, z większym lub mniejszym powodzeniem, na grunt kultury, tradycji i historii świata arabsko-muzułmańskiego. Jedną z wybitnych postaci zachodniego świata nauki, mającą swój niewątpliwy wkład i wpływ na rozwój zainteresowania badaniami nad genezą islamu wniosła duńska islamolog Patricia Crone. Jej niekonwencjonalny warsztat metodologiczny, i sformułowane teorie, stały się głośne szeroko poza naukowymi kręgami orientalistów już od końca lat 70’-tych. Abstrahując od kwestii merytorycznej trafności wysnutych przez Crone wniosków, jej badania wpisują się w coraz popularniejszy nurt rewizji naukowej wiedzy na temat początków islamu. Artykuł przedstawia pokrótce dorobek Crone z krótką próbą oceny jej naukowej dorobku i przyczynku do rozwoju tej dyscypliny nauki.