Szlak Piastowski w przebudowie. Struktura, zarządzanie, oferta kulturowo-turystyczna

Abstract

Na główną część ksiażki składają się cztery rozdziały. W pierwszym z nich następuje zarysowanie szerszego kontekstu realizowanej od roku 2012 przebudowy przestrzeni i reorganizacji funkcjonowania Szlaku Piastowskiego, który tworzą m.in. zmiany w teorii i praktyce niektórych aspektów uczestnictwa w kulturze w czasie wolnym oraz problematyka samych szlaków kulturowych jako jednej z form udostępniania dziedzictwa kulturowego. Następnie ukazane zostały okoliczności powstania i historyczne zmiany przebiegu tras badanego szlaku oraz listy jego obiektów. Na tym tle opisano okoliczności podjęcia prac nad przebudową szlaku oraz koncepcja „nowego” Szlaku Piastowskiego stworzona przy istotnym udziale autora w latach 2011–2012, zarekomendowana i zaakceptowana lista jego obiektów i tym samym nowa przestrzeń, a poszczególne proponowane działania zostają szerzej uzasadnione. W ramach wywodu zostało przy tym szerzej zaprezentowane pojęcie „przestrzeni szlaku” wprowadzone i używane dotychczas dla celów analiz potencjału turystycznego systemów tego rodzaju. Ostatnia część rozdziału prezentuje szczegółowo metodologię badania. Rozdział drugi stanowi szczegółowy opis i analizę stanu Szlaku Piastowskiego w jego nowej strukturze przestrzennej, oparte na wynikach szeroko zakrojonych badań audytowych prowadzonych wiosną 2012 roku na podstawie metodologii opracowanej przez autora i pod jego kierunkiem. Szczegółowo zostaje w nim zaprezentowana koncepcja audytu, a następnie, w kolejnych podrozdziałach: obiekty szlaku (w tym ich zgodność tematyczna z profilem szlaku, stan techniczny i estetyczny, oferta turystyczna oraz poziom obsługi turystów), potencjał pozostałych atrakcji turystycznych w ich otoczeniu, stan niezbędnej infrastruktury turystycznej w przestrzeni szlaku, aktualny model, zakres i poziom koordynacji szlaku jako elementu zarządzania produktem, zakres oferty tematycznej poza obiektami i na poziomie szlaku, wreszcie dostępność komunikacyjna tras i obiektów, w tym trasy alternatywne, stanowiące podstawę do uprawiania turystyki aktywnej. W rozdziale trzecim przedstawiono całościowy obraz aktualnych konsumentów oferty szlaku oraz ich opinii na jego temat. Po szczegółowym wprowadzeniu w podstawy metodologiczne i zakres badania, przeprowadzonego wiosną i latem 2012 roku we wszystkich obiektach szlaku, kolejne trzy podrozdziały prezentują profile i preferencje trzech grup osób odwiedzających badane obiekty: turystów korzystających z oferty zwiedzania szlaku jako systemu tematycznego (a zatem turystów kulturowych zainteresowanych profilem szlaku), turystów zwiedzających pojedyncze obiekty oraz osoby odwiedzające je i zamieszkałe w najbliższej okolicy, które w myśl kryteriów Światowej Organizacji Turystyki nie mogą być uznane za turystów w sensie ścisłym. Rozdział czwarty zestawia wnioski i postulaty sformułowane na bazie wszystkich przeprowadzonych badań i uzasadnione przez ich wyniki. Grupuje je przy tym w swego rodzaju „manual”, który w założeniu autora powinien być przydatny przy kolejnych etapach przebudowy Szlaku Piastowskiego. Składają się na niego zarówno wnioski natury ogólnej przydatne przy tworzeniu koncepcji strategicznych i formułowaniu rozwiązań konkretnych problemów na poziomie szlaku, jak i wnioski i postulaty odniesione do obiektów, miejsc, ofert oraz usług, które mogą być wykorzystane dla korekty i modyfikacji przez odpowiedzialnych za same obiekty organizatorów turystyki w skali lokalnej oraz gestorów poszczególnych usług. Rozdział zamyka autorska propozycja systemu zarządzania Szlakiem Piastowskim, dostosowana do celów, profilu i aktualnej struktury tego systemu organizacji turystyki. W zakończeniu pracy zostają wskazane potencjalne możliwości wykorzystania opracowania w organizacji szlaku oraz kolejne zakresy badań, których wnikliwa analiza może przynieść korzyści dla funkcjonowania Szlaku Piastowskiego lub poszerzyć wiedzę na temat turystów kulturowych w Polsce. W obydwu przypadkach pozyskana wiedza pośrednio może przełożyć się na poprawę oferty turystyczno-kulturowej. Wykaz wykorzystanej literatury, spis tabel i rysunków oraz spis załączników umieszczone są kolejno na końcu opracowania. Ze względu na jego obszerność (około 1200 jednostek dokumentacyjnych) zrezygnowano przy tym z pełnej publikacji szczegółowej dokumentacji badawczej dotyczącej organizacji systemu, obiektów i gmin w przestrzeni szlaku oraz badań turystów. Wypełnione kwestionariusze gmin, obiektów i infrastruktury lokalnej, wywiady eksperckie, plany sytuacyjne, notatki audytorów oraz dokumentacja fotograficzna zostały zarchiwizowane w postaci elektronicznej, w tej samej postaci są także wyniki ewaluacji ankiet turystów, podczas gdy same kwestionariusze tych ankiet pozostają w dyspozycji autora. Prezentowana monografia, oprócz głównego celu naukowo-poznawczego, posiada także cel praktyczny. Obok zagadnień teoretycznych (w tym samego modelu mieszanej metody badania szlaków kulturowych) i prezentacji wyników badań zawiera ona także szerszą analizę stwierdzonych problemów wraz z propozycjami ich rozwiązań, którym towarzyszy kilka studiów przypadku (ang. case studies) mających nie tylko egzemplifikować prezentowane propozycje posiadające charakter ogólny, ale także wskazać sposoby ich wdrożenia. Z tego powodu książka może być przydatna nie tylko teoretykom zajmującym się szeroko pojętymi problemami zarządzania dziedzictwem kulturowym, ale i praktykom tworzącym nowe szlaki dziedzictwa kulturowego lub planującym albo już realizującym ich restrukturyzację.