Siła psychiczna: ujęcie doświadczeniowo-analityczne

Abstract

Siła psychiczna rozważana jest z punktu widzenia dwóch systemów poznawczych: systemu doświadczeniowego złożonego ze struktur afektywno-poznawczych oraz systemu analitycznego złożonego ze struktur pojęciowych. W badaniach szukano odpowiedzi na pytanie, jakie specyficzne skutki dla zdrowia psychicznego wynikają z posiadania kompetencji doświadczeniowych (cnót) i analitycznych (mądrości). Przeprowadzono trzy badania, w których łącznie uczestniczyło 278 osób (88 mężczyzn i 190 kobiet) w wieku od 19 do 48 lat. Mierzono nasilenie cnót (wdzięczności, miłości, nadziei, duchowości i pokory) oraz mądrości, a także różne aspekty zdrowia psychicznego: intensywność objawów psychopatologicznych oraz dobrostan (emocjonalny, psychiczny i społeczny). Wyniki badań wskazują na wyraźną specyfikę skutków różnych składników siły psychicznej. Kompetencje doświadczeniowe korzystnie wpływają na wszystkie aspekty zdrowia psychicznego, natomiast kompetencje analityczne przyczyniają się jedynie do większego dobrostanu społecznego. Spośród mierzonych cnót najbardziej istotne dla zdrowia psychicznego okazały się nadzieja i miłość, stwierdzono też pewne korzystne skutki duchowości i wdzięczności. Wyniki pokazują także, że niektóre właściwości uważane za przesłanki siły psychicznej mają pewne niekorzystne konsekwencje: wysoki poziom wdzięczności wiąże się z dużym nasileniem objawów psychopatologicznych, wysoki poziom pokory przyczynia się do mniejszego dobrostanu emocjonalnego i społecznego, a wysoki poziom mądrości, jeśli nie towarzyszy mu posiadanie licznych cnót, wiąże się z mniejszym zadowoleniem z życia.