Zakaz publikacji w prasie danych osobowych i wizerunków osób publicznych podejrzanych lub oskarzonych o przestępstwo

Abstract

Czarna opaska na oczach, imię i pierwsza litera nazwiska, a obok tego informacja o zajmowanym stanowisku, wykonywanym zawodzie czy innych charakterystycznych dla osoby elementach – to powszechnie stosowana w mediach praktyka dla oznaczenia osoby podejrzanej lub oskarżonej o przestępstwo. Ten pozorny kamuflaż nie uniemożliwia ustalenia, o kogo chodzi, co więcej, mamy w tym wypadku do czynienia z rodzajem „łamigłówki”, jaką dziennikarze w pełni świadomie stosują w określonych sytuacjach. Jej rozwiązanie nie jest skomplikowanym działaniem. Zwykle techniki kamuflujące stosowane są wtedy, gdy podejrzany lub oskarżony to tzw. osoba publiczna, czyli znany polityk, osoba piastująca w przeszłości lub obecnie jakieś inne stanowiska publiczne. Odnosi się to także do działaczy sportowych i znanych sportowców, dziennikarzy, aktorów czy innych artystów. Media podejmują czynności kamuflujące, dążąc pozornie do ukrycia tego, czego ukryć się nie da, co skłania do refleksji nad przyczyną takich działań i nad tym, czy w takich przypadkach informacje o tym, kim jest osoba, której postawiono zarzut i jakiego rodzaju przestępstwo miałaby popełnić, nie powinny być przesłanką do ujawnienia jej tożsamości, zwłaszcza że dla należytego zrozumienia treści doniesienia prasowego jest to zasadnicza wiadomość. Jak się bowiem słusznie zauważa, istotą informacji jest wówczas nie fakt, że postępowanie się toczy, ale to, przeciwko komu i w związku z jakim czynem. Interes prywatny podejrzanego i oskarżonego w nieujawnianiu swoich personaliów zostaje przeciwstawiony interesowi publicznemu przejawiającemu się w tym, aby opinia publiczna za pośrednictwem mediów została należycie poinformowana o postępowaniu wobec osoby, zazwyczaj określanej jako publiczna, której stawia się zarzut złamania prawa, a ma on związek z zajmowanym stanowiskiem. Tego zagadnienia, na tle regulacji pomieszczonej w art. 13 prawa prasowego, dotyczy oddawana do rąk czytelników monografia. Autorka analizuje to unormowanie przez pryzmat jego zgodności z Konstytucją RP i standardami strasburskimi. Patrzy na nie także od strony racjonalności i potrzeby jego istnienia. Odnosi się do kwestii stygmatyzacji podejrzanego (oskarżonego), podnoszonej jako jeden z argumentów na rzecz utrzymywania kamuflażu. W zamierzeniu Autorki książka ma też stanowić głos w dyskusji o konieczności nowelizacji tej normy, wskazując kierunki, w jakich prace winny przebiegać.