Tragedia powrotu. Problematyzowanie napięć słowiańsko-germańskich w dyskusjach wokół polskich tragedii historycznych z lat 70. XIX wieku

Abstract

W latach siedemdziesiątych XIX stulecia powstały co najmniej cztery tragedie poświęcone „opłakanemu apostolstwu” germańskiemu na ziemiach słowiańskich w X i XI wieku: „Gero Margraf” Józefa Wojciechowskiego (1840-1879), „Krok, czyli ostatni Arkony książę” Bronisława Komorowskiego (1847-1912), a także „Mściwój i Swanhilda” oraz „Syn Margrafa” Bronisława Teodora Grabowskiego (1841-1900). Interesujące w tym zestawieniu są nie tylko formalna i tematyczna zbieżność utworów oraz zbliżone daty wydania. Wymienione dzieła zostały napisane przez pisarzy urodzonych w latach czterdziestych, w dwóch przypadkach – wychowanków Szkoły Głównej. Przedstawiciele młodego pokolenia na wczesnym etapie swej literackiej działalności odnoszą się do kwestii słowiańskiej, potwierdzając w ten sposób, że zajmuje ona ważne miejsce w światopoglądzie tej generacji. Powrót historycznego tragizmu w tragedii historycznej odsłaniał całe spektrum problemów z polską tożsamością. Zwiastował dylematy, stojące przed młodymi inteligentami, którzy zmagali się z antynomiami modernizującej się świadomości narodowej.