Islam i obywatelskość w Europie

Abstract

Jednym z celów tej książki jest próba analizy niektórych procesów składających się na budowę nowego typu tożsamości muzułmańskiej, która oddala się od muzułmańskiej polityki tożsamości opartej na podkreślaniu inności, w kierunku polityki muzułmańskiej obywatelskości, która w coraz większym stopniu kładzie nacisk na podobieństwa pomiędzy muzułmanami i niemuzułmanami. W pierwszej części książki zaprezentowane zostały różne wizje muzułmańskiej obywatelskości. Otwierają ją głosy dwóch najbardziej chyba znanych w Europie muzułmańskich intelektualistów – Tarika Ramadana i Bassama Tibiego. Jednocześnie to, co dla jednych muzułmanów jest oczywistą koniecznością życia w Europie przez innych jest poddawane w wątpliwość, o czym świadczy analiza myśli Alego as-Sistaniego dokonana przez Marka Dziekana. Życie poza społecznością muzułmańską zgodnie ze wszystkimi zasadami głoszonymi przez as-Sistaniego, będącego jednym z największych szyickich autorytetów moralnych, wydaje się w Europie prawie niemożliwe. Z kolei Michaël Privot przedstawia dyskusje wokół pojęcia obywatelskości wśród młodych muzułmanów, zaś dwa kolejne teksty – Tomasza Stefaniuka i Yacoba Mahiego – oferują filozoficzne ujęcie tego zagadnienia. Część tę zamyka artykuł Fouada Alaouiego, który poza wizjami obywatelskości wprowadza czytelnika do problematyki wielości i różnorodności społeczności muzułmańskich w Europie. Druga część zbioru poświęcona jest obywatelskości muzułmanów „w praktyce”, czyli w życiu codziennym. Jednak, aby przedstawiony w niej obraz był bardziej pełny, pierwsze trzy teksty opisują wybrane społeczności muzułmańskie w Europie. Społeczności muzułmańskie w Wielkiej Brytanii (w kontekście zamachów terrorystycznych z 11 września i 7 lipca) oraz we Francji (z perspektywy rozwoju i działalności ruchu beurs) prezentują odpowiednio Dilwar Hussain oraz Ilona Kielan- -Gilińska. Tekst Pawła Kubickiego przedstawia natomiast nieznaną praktycznie z literatury naukowej polską mniejszość muzułmańską. Kolejne artykuły analizują konkretne przejawy obywatelskości muzułmanów oraz rolę religii. Wskazują również na sytuacje konfliktowe w relacjach pomiędzy muzułmańską mniejszością i niemuzułmańską większością oraz wyzwania, jakie przed nimi stoją. Artykuł Gerdien Jonker odpowiada na pytanie, dlaczego organizacje muzułmańskie w Berlinie nie potrafią porozumieć się z niemieckimi aktorami społecznymi, ukazując luki we wzajemnej komunikacji. Zupełnie inne oblicze mieszkających w Europie muzułmanów przedstawia Konrad Pędziwiatr, opisując aktywność obywatelską londyńskich muzułmanów klasy średniej. Problemy muzułmanów w „wielkim mieście” opisuje Han Entzinger (w Rotterdamie) i Ottavia Schmidt di Friedberg (w Turynie i Trieście). Artykuły Nicoli Tietze i Nancy Venel dotyczą kwestii religijności w ujęciu idywidualnym, a także na styku z obywatelskością we Francji oraz w Niemczech. Tekst Kaia Hafeza również dotyczy Niemiec i omawia zależności pomiędzy wyborem mass mediów, a integracją społeczną mniejszości tureckiej. Zwieńczeniem tej części książki jest tekst autorstwa Katarzyny Górak-Sosnowskiej przedstawiający punkt widzenia drugiej strony – jak islam i muzułmanie są postrzegani i przedstawiani w polskich podręcznikach szkolnych.