Współczesne megatrendy jako kreatory przedsiębiorczości komunalnej
Oglądaj/ Otwórz
Data
2023-03-20Autor
Wąsowicz, Krzysztof
Kożuch, Małgorzata
Rosiek, Ksymena
Metadane
Pokaż pełny rekordStreszczenie
Zmiany w gospodarce przyspieszają. Poszukując sposobów na zmniejszanie niepewności, śledzone są tendencje i trendy, które widoczne są we współczesnej gospodarce. Niektóre z nich nabierają szczególnego znaczenia, zakłada się, że będą miały wielki wpływ na kształtowanie przyszłości. Nazywa się je megatrendami. Nowoczesne technologie wpływają na tworzenie nowych modeli biznesowych, na relacje społeczne i stają się odpowiedzią na rosnący kryzys zasobów naturalnych i klimatyczny. Jednocześnie narasta proces urbanizacji i wzrasta w skali świata udział ludności mieszkającej w miastach. To w nich jak w soczewce skupiają się wszystkie współczesne wyzwania i problemy.
Wyzwaniami, przed jakimi stoją aktualnie miasta, są zarówno zagrożenia związane z nadmierną eksploatacją tkanki miejskiej, z degradacją przestrzeni oraz terenów zielonych, jak i konieczność dalszego ich rozwoju w trosce o mieszkańców. Potrzebne jest więc zapewnienie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej w duchu rozwoju zrównoważonego, przy jednoczesnym uwzględnieniu najnowszych trendów związanych między innymi z postępującą cyfryzacją. O jakości życia i rozwoju obszarów zurbanizowanych decyduje dostępność nowoczesnej infrastruktury, nowe sposoby dystrybucji dóbr i usług publicznych, zwłaszcza lokalnych, oraz sprawnie działające kanały komunikacji pomiędzy władzą samorządową, przedsiębiorcami oraz społecznością lokalną. Nowoczesne rozwiązania typu smart, integracja systemów informacyjno-komunikacyjnych z infrastrukturą oraz usługami, w tym komunalnymi, przyczyniają się do podnoszenia wartości miasta, jego wydajności, funkcjonalności i logistyki, pozwalając na obniżenie kosztów oraz poprawę warunków życia mieszkańców.
Współczesne tendencje rozwojowe i nowoczesne rozwiązania widoczne są również w działalności innowacyjnej przedsiębiorstw sektora gospodarki komunalnej i odnoszą się do wszystkich obszarów ich funkcjonowania, wpływając nie tylko na efekty prowadzonych działań, ale także na jakość usług świadczonych dla mieszkańców.
Pojawiają się zatem wyzwania stawiane przed sektorem komunalnym w związku ze zmianami wywoływanymi przez występujące megatrendy społeczno-środowiskowo-gospodarcze. Niniejsza monografia konfrontuje się z aktualnymi problemami, takimi jak:
1) Niewystarczające uznawanie gospodarki komunalnej jako problemu naukowego w ekonomii i zarządzaniu.
2) Niewłaściwe traktowanie problemów rozwojowych gospodarki komunalnej, z pominięciem aspektów społecznych i środowiskowych.
3) Praktyka optymalizowania systemów świadczenia usług użyteczności publicznej w pojedynczych strukturach organizacyjnych, bez uwzględniania całego systemu świadczenia tych usług na danym obszarze zurbanizowanym.
4) Niezbędna intensyfikacja nowoczesnych trendów w systemach świadczenia usług użyteczności publicznej w celu zapewnienia odpowiedniej jakości i wolumenu tych usług wobec powiększającego się konsumpcjonizmu w gospodarce nadmiaru.
5) Nowe modele biznesowe stanowiące wyzwanie dla przedsiębiorstw komunalnych.
6) Poszukiwanie przez władze samorządowe, zarządzających systemem, wykonawców usług, wiedzy o nowych innowacyjnych, ekonomicznie i społecznie akceptowanych zmianach w strukturze systemu produkcji dystrybucji dóbr komunalnych.
Celem monografii jest analiza megatrendów oraz ich wpływu na sektor gospodarki komunalnej w kontekście zmian zachodzących w miastach oraz jakości życia mieszkańców. W publikacji podjęto próbę udzielenia odpowiedzi na następujące pytania badawcze:
1) Jakie wyzwania generują współczesne megatrendy gospodarcze w kontekście gospodarki komunalnej?
2) Jakie są oczekiwane zdolności adaptacyjne przedsiębiorstw komunalnych w dobie współczesnego rozwoju społeczno-gospodarczego?
3) Dlaczego należy poszukiwać nowych modeli funkcjonowania komunalnych przedsiębiorstw użyteczności publicznej?
4) Jakie rozwiązania ekonomiczne wpływają na świadczenia usług użyteczności publicznej, sprzyjając zrównoważonemu rozwojowi nowoczesnych miast?
5) Jakie kryteria powinien spełniać miernik określający świadczenie usług użyteczności publicznej na obszarach miejskich?
W rozdziale pierwszym przeprowadzono analizę retrospektywną rewolucji przemysłowych wraz z ujęciem aspektów informacyjnych i częściowo społecznych (w odniesieniu do rynku pracy), co ma na celu wskazanie, jak w przeszłości megatrendy wpływały na rozwój społeczno-gospodarczy oraz zasoby środowiska. Następnie skupiono się na współcześnie definiowanych megatrendach i wskazano na ich zmianę w ostatnich dekadach, jak i na przyczyny ich analizowania. Nie można omawiać tego tematu bez wskazania na wydarzenia nieprzewidywalne, które zmieniają bieg historii i rozwoju społeczeństw, tak więc odniesiono się do wprowadzonych do literatury tematu tzw. Czarnych Łabędzi oraz innych koncepcji związanych z tym tematem. W ostatniej części rozdziału starano się wskazać, jak wybrane megatrendy wpływać mogą na przedsiębiorczość komunalną i miasta jako podmiot zarządzania.
Rozdział drugi ujmuje ogólnoteoretyczne rozważania dotyczące wybranych aspektów rozwoju jednostek terytorialnych poziomu podstawowego. W szczególności roli samorządu gminy w inicjowaniu procesów rozwojowych – zarówno w świetle zadań wprost kreowanych przez ustawy, jak i powinności wynikających z ogólniejszego rozumienia funkcji lokalnych władz publicznych. Szczególnie ważne w tej części pracy są elementy dotyczące działalności gospodarczej samorządu gminy oraz form organizacyjnych tej działalności. Ważne w tym względzie jest rozróżnienie działalności z zakresu użyteczności publicznej, której podejmowanie jest wymuszane powinnością świadczenia określonych ustawowo usług. Przedstawiono istotę gospodarki komunalnej, a także aspekt organizacyjny, funkcjonalny oraz finansowy w odniesieniu do aktywności podmiotów komunalnych podejmujących działalność w tym zakresie. Typową prezentację roli znaczenia gospodarki komunalnej w przestrzeni zurbanizowanej zastąpiono opisem specyfiki tego obszaru aktywności z zastosowaniem oryginalnej myśli przewodniej, uwzględniającej znaczenie rachunku ekonomicznego (finansowego oraz społecznego) w procesach gospodarowania, przez wszystkie podmioty obecne na rynku, bez względu na charakter źródła pochodzenia kapitału właścicielskiego. Jest to podejście będące w opozycji do powszechnego przekonania, że przedsiębiorstwa użyteczności publicznej funkcjonują w myśl zasady non profit, często na rynku monopolu naturalnego, bez zwracania przesadnej uwagi na poziom jakości świadczonych usług.
Istotna dla wartości tego rozdziału jest prezentacja modeli zarządzania gospodarką komunalną gminy. Pokazano możliwe koncepcje systemowe w zakresie organizowania usług publicznych w gminie. Zaproponowano autorskie rozwiązania w tym obszarze. Uwzględniając fakt, że część gmin w Polsce ciągle ewoluuje w poszukiwaniu optymalnych form organizacji usług komunalnych, tego rodzaju prezentacje wydają się wartością dodaną tego opracowywania.
W rozdziale trzecim szczególną uwagę poświęcono miastom, bowiem to one pełnią ważną rolę w budowaniu innowacyjnej, nowoczesnej, zrównoważonej gospodarki na poziomie lokalnym. Jednym z ważniejszych czynników takiego rozwoju jest współdziałanie wszystkich uczestników życia gospodarczego, a zwłaszcza podmiotów odpowiedzialnych za dostarczanie lokalnych dóbr publicznych i świadczenie usług użyteczności publicznej, stąd w tej części monografii poruszono problem budowania relacji i sieci powiązań zwiększających skuteczność działania. Pod wpływem trendów i megatrendów zmieniają się nie tylko podmioty, ale także miasta. Dostępność i powszechność rozwiązań innowacyjnych podnosi sprawność ich funkcjonowania. Dzięki zastosowaniu nowoczesnych technologii, w tym informacyjno-komunikacyjnych, efektywniej wykorzystywane są dostępne zasoby, istniejąca infrastruktura i przestrzeń publiczna, skuteczniej ograniczana jest emisja zanieczyszczeń, szybciej poprawia się jakość życia mieszkańców. Na przykładzie wybranych miast świata przybliżono charakterystyczne cechy miast inteligentnych, miast szczęśliwych, miast piętnastominutowych oraz miast zielonych, zwracając uwagę na znaczenie przedsiębiorczości komunalnej w ich rozwoju. Podjęto także próbę ustalenia sposobu oceny jakości świadczenia usług użyteczności publicznej w polskich miastach. W celu porównywania badanych miast pod względem wyróżnionych cech wykorzystano taksonomię porządkową do stworzenia ich rankingów. Aby utworzyć rankingi miast charakteryzowanych wielokryterialnie zastosowano zmienne syntetyczne, których konstrukcje oparto na unitaryzacji zerowanej (MUZ).
Oddana do rąk czytelników monografia zdaniem autorów jest przyczynkiem do rozpoczęcia dyskusji na temat konieczności stworzenia nowego modelu wytwarzania i dystrybucji dóbr komunalnych, który będzie odpowiadał współczesnym wyzwaniom cywilizacyjnym oraz będzie sprzyjał zrównoważonemu rozwojowi nowoczesnych miast.
Kolekcje
- Książki / Books [2912]
Z tą pozycją powiązane są następujące pliki licencyjne: