Zstąpił do piekieł...

Abstract

Kościół Wschodni w swojej ikonografii pomija przedstawienie momentu wyjścia Chrystusa z grobu w poranek wielkanocny. Ewangelie bowiem nic nie mówią o samej chwili Zmartwychwstania. Ikonografia szanuje to milczenie i tajemnicę. Dlatego idąc za Pismem Świętym kanoniczne wschodnie ikony okresu Zmartwychwstania Pańskiego, uwagę i myśli wiernych skupiają jedynie na dwu tematach: zstąpieniu Chrystusa do piekieł (otchłani) – gr. Anastasis i niewiastach przy pustym grobie – gr. Myrrophores lub Myrofor, czyli „przynoszące mirrę”. Kościół prawosławny w swojej myśli teologicznej szczególną uwagę zwraca na tzw. teologie obecności, teologie ikony. Niniejszy tekst jest poświęcony właśnie teologii obecności na przykładzie ikony paschalnej: Zstąpienie Chrystusa do otchłani. Prawdę o zstąpieniu Chrystusa do piekieł/otchłani wyznajemy w Składzie Apostolskim. Ikona, jako pełna mocy forma głoszenia i wyrażania dogmatów wiary, podporządkowana jest transcendentnym regułom, wizji eklezjalnej. Obok słowa pojawia się epifaniczny, połączony z obecnością obraz, który wychodzi człowiekowi na spotkanie, oświeca go, przemawia i przebóstwia. Dlatego nie można patrzeć na ikonę, jak tylko na jakieś wyobrażenie. Trzeba mieć świadomość owej obecności, którą ona zawiera. Ikony choć są symbolami materialnymi, to jednak pozwalają widzieć to, co jest inne, Theos i Logos, Bożą Mądrość w dziele zbawienia. Oko ludzkie nie mogłoby przeniknąć takiej głębi, gdyby to sam Bóg nie objawił się, jak to czyni, za pośrednictwem symbolu, którym m. in. jest właśnie ikona.