Przemiany w środowisku kibiców sportowych

Abstract

W historii ludzkości sport przeszedł długą drogę od starożytnych rytuałów, które najczęściej były wyrazem zbiorowej religijności, poprzez tradycyjne gry i zabawy, odrodzenie ruchu olimpijskiego aż po zawodowe uprawianie sportu. Wydarzeniom sportowym już w starożytności towarzyszyli widzowie. Zmagania podczas igrzysk olimpijskich obserwowały tłumy obserwatorów, których także można nazwać kibicami. Nie jest więc zaskoczeniem, że gdy w 1896 r. baron Pierre de Coubertin wskrzesił ideę olimpizmu na trybuny znów ciągnęły tysiące widzów. Od tamtej pory wizerunek kibica przeszedł gruntowną przemianę. O ile pierwsze nowożytne igrzyska olimpijskie obserwowały damy w różnorodnych strojach, z modnymi dodatkami oraz dygnitarze w błyszczących uniformach, to z biegiem czasu sport szybko stał się ulubioną rozrywką ludzi z niższych klas społecznych. Dziś pojęcie kibica znacząco odbiega nie tylko od tego ze starożytności, ale także z początków i pierwszej połowy XX wieku. I właśnie współcześnie pojmowanymi kibicami i ich środowiskiem chce zająć się niniejsza praca. Kibicami, którzy z rozbrajającą szczerością potrafią przyznać, że myślenie o ukochanej drużynie zajmuje im tyle czasu, że „przez niepokojąco spore fragmenty dnia są debilami”. W piłce nożnej zakochali się zaś, tak „jak później zakochiwali się w kobietach: nagle, niewytłumaczalnie, bezkrytycznie, nie myśląc o bólu ani kłopotach, jakie będą temu towarzyszyć”. Tak pojmowani kibice najczęściej oddają swe serca drużynom piłkarskim. Siłą, rzeczy praca będzie więc w dużej części dotyczyła fanów właśnie tej dyscypliny. Nie będą jednak pominięte zachowania kibiców siatkówki czy skoków narciarskich. Lata, które swoim zakresem obejmuje niniejsza praca, nie są wybrana przypadkowo. Są to pierwsze lata XXI wieku, które z kilku powodów zasługują na szczegółowe przyjrzenie się im. Przede wszystkim w tym czasie nastąpiło zdecydowane podwyższenie bezpieczeństwa na stadionach piłkarskich w Polsce. Zmienił się także model kibicowania. Agresywni fani swoje porachunki coraz częściej przenieśli poza stadiony i załatwiają je bez udziału osób postronnych. W latach tych nastąpiło też stworzenie profesjonalnego ruchu kibicowskiego. Zaczęły powstawać grupy ultras, które zajmują się przygotowywaniem opraw na trybunach. Częstokroć chęć zobaczenia na żywo owocu ich pracy, wywołuje większe zainteresowanie niż sam mecz piłkarski. Wreszcie zaczęły powstawać stowarzyszenia kibicowskie, które zajęły się organizowaniem kibiców i w wielu przypadkach stały się wiarygodnymi partnerami do rozmów dla właścicieli klubów. Praca nie chce jednak iść wyżłobionymi koleinami, którymi często podążają media przedstawiając współczesnych kibiców. Oczywiście nie można ślepo twierdzić, że kibice sportowi to aniołki. Ich zachowanie niejednokrotnie jest karygodne. Ale zamiast serwować odbiorcy, lubującemu się w sensacji krwawy spektakl, który obecnie ma miejsce raz na kilkaset razy, lepiej poszukać przyczyn tkwiących u podstaw zachowania kibiców i wskazać na pozytywne postawy fanów. Z pomocą w ukazaniu prawdziwego obrazu kibica przychodzi nam nauka kościoła. Kościół jako instytucja, która z miłością podchodzi do każdego człowieka, nie ucieka się do prostych uogólnień. Zamiast tego stara się zrozumieć istotę sportu, a co za tym idzie także i ludzi go obserwujących. Mówiąc o kościele i jego stosunku do sportu, nie sposób nie wspomnieć o Janie Pawle II, który sam był kibicem krakowskiej Cracovii, a w młodości sam wielokrotnie grał w piłkę. Osoba Papieża Polaka jest warta zajęcia się nią przy omawianiu spraw kibicowskich także z innego względu. Po śmierci Jana Pawła II media w Polsce lansowały hasło kibicowskiego "Pojednania dla papieża". Jest to zjawisko o tyle ciekawe, co także źle zrozumiane przez niektórych z dziennikarzy. Praca postara się więc wyjaśnić jak sytuacja po śmierci papieża wyglądała nie tylko z punktu widzenia prasy, ale także kibiców.