W ślimaczym tempie… Uwarunkowania polskiej recepcji literatury niemieckiej na przykładzie debat wokół twórczości Güntera Grassa w wybranych czasopismach literackich i społeczno-kulturalnych (1961-1981)

Abstract

Determinacja, z jaką od przełomu lat 50. i 60. polskie środowiska kulturalne i naukowe toczyły batalię o udostępnienie twórczości Grassa w PRL-u oraz szacunek, z jakim odnoszono się do jego osoby (budując polski mit Güntera Grassa), mogą wydawać się przesadzone, gdy umieścimy je w kontekście jednego konkretnego utworu, znaczenia dla stosunków polsko-niemieckich, czy problemu PRL-owskiej cenzury. Dopiero uwzględnienie aspektu ścisłej zależności procesów kształtowania się polskiej i niemieckiej kultury pamięci po II wojnie światowej uświadamia, że autorytet Grassa wynika z jego roli, jaką odegrał właśnie w tym procesie. Przez niemal trzydzieści lat był nie tylko obserwatorem, lecz zaangażowanym współuczestnikiem przeobrażeń polskiej kultury pamięci. Uosabiał to, co najbardziej godne szacunku w powojennej kulturze pa-mięci w Niemczech i był dla Polaków swoistym ‚niemieckim lustrem’, w którym mogli się sobie przyglądać.