Bezpieczeństwo europejskie w warunkach przemian globalizacyjnych
Streszczenie
Książka w swej zasadniczej warstwie poznawczej odnosi się do następujących obszarów badawczych; Zagrożenia a potrzeba bezpieczeństwa w dobie globalizacji - wyzwania dla współczesnej Europy. Odnosząc się do tego problemu przeanalizowany został przebieg procesów globalizacyjnych we współczesnym świecie, dokonujące się przełomy w różnych dziedzinach życia człowieka, ze szczególnym uwzględnieniem przełomu XX i XXI wieku. Przedstawiono różnorodne następstwa globalizacji, dotyczące istoty państwa demokratycznego, społeczeństwa, polityki wewnętrznej i zagranicznej zwłaszcza związane ze współczesnym rozumieniem pojęcia suwerenności i jej deterytorializacji. Zwrócono uwagę na globalizacyjne zagrożenia dla demokracji, takie jak coraz większa dominacja korporacji medialnych kreujących, a nie odzwierciedlających współczesną rzeczywistość oraz coraz większą tendencję przenoszenia ośrodka władzy ze sfery polityki do sfery ekonomii. Podkreślono znaczenie zjawiska zacierania się różnic pomiędzy tym co wewnętrzne, a zagraniczne i wzajemnych zależności polityki wewnętrznej i zagranicznej państwa. Ma to istotne znaczenie we właściwym pojmowaniu współczesnego bezpieczeństwa. Ważną cechą globalizacji jest wielokulturowość współczesnych społeczeństw, gdy obok siebie żyją ludzie wyznający odmienne style życia i wartości, rodzi to różnorodne zagrożenia dla bezpieczeństwa. Ten problem to istotna część analizy tego obszaru badawczego. Istotne znaczenie dla kształtowania się procesów bezpieczeństwa międzynarodowego ma koncentracja efektów globalizacji gospodarki w krajach Europy Zachodniej, Ameryki Północnej i Azji Wschodniej. Alienacja pozostałych kontynentów z korzyści wynikających z globalizacji, to ważne wyzwanie, które może w niedalekiej przyszłości prowadzić do zagrożeń bezpieczeństwa. Siła państw oceniana będzie przez pryzmat ich postępu, zwłaszcza technologicznego. Nie każdemu państwu jednak będzie dane samodzielne kreowanie własnego postępu. Będzie to stwarzało sytuacje konfliktowe. Wpływ tego problemu na bezpieczeństwo poddany został analizie badawczej. Ważne znaczenie dla kształtowania architektury bezpieczeństwa międzynarodowego ma współczesne rozumienie pojęcia bezpieczeństwa. W tej części pracy zaprezentowano również różne poglądy dotyczące tego problemu. Autor odniósł się także do pojęć bezpieczeństwa indywidualnego, narodowego i międzynarodowego. Przeanalizował wzajemne zależności pomiędzy tymi kategoriami. Analizę pierwszego obszaru badawczego kończy refleksja dotyczącą współczesnych wyzwań i zagrożeń, a powszechnie odczuwaną potrzebą bezpieczeństwa. Zwrócono uwagę na istotny problem poszukiwania źródeł zagrożeń, neutralizację pojawiających się sytuacji kryzysowych jako najbardziej skuteczną metodę zapewnienia owej powszechnie artykułowanej potrzeby bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo europejskie w okresie zimnej wojny 1945 - 1991 - to kolejny obszar badawczy poddany analizie. W oparciu o dokumenty źródłowe autor starał się przedstawić nowe spojrzenie na genezę, przebieg i przyczyny zakończenia zimnej wojny w Europie. Niewątpliwie na stan zimnowojennych relacji miały wpływ wzajemne stosunki amerykańsko-radzieckie. To one przez cały ten okres decydowały o przebiegu zimnej wojny; wyścigu zbrojeń, wzajemnej dywersji propagandowej, czy też o próbach porozumienia między dwoma systemami polityczno-militarnymi. Istotne znaczenie w tym procesie miały inicjatywy pokojowe i zwiększające poziom bezpieczeństwa międzynarodowego podejmowane zarówno przez Wschód i Zachód, poszczególne państwa, jak i organizacje je reprezentujące, Pakt Północnoatlantycki i Układ Warszawski. Analiza tych zjawisk stanowi główną treść tego obszaru badawczego. Instytucjonalizacja procesu bezpieczeństwa europejskiego to trzeci obszar badawczy przeanalizowany w pracy. Autor podjął się w nim próby oceny bezpieczeństwa międzynarodowego na przełomie wieków. Analiza tych procesów wyraźnie wskazuje na stopniowe przekształcanie się systemu dwubiegunowego w wielobiegunowy w ostatniej dekadzie XX wieku i coraz większą rolę instytucji międzynarodowych w kreowaniu polityki bezpieczeństwa. Analizie poddana została działalność Organizacji Narodów Zjednoczonych, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Paktu Północnoatlantyckiego, Unii Europejskiej, Wspólnoty Niepodległych Państw oraz organizacji o charakterze subregionalnym. Tę część pracy kończy refleksja dotycząca istoty bezpieczeństwa międzynarodowego a kwestii suwerenności państw. Zaakcentowana została teza o częściowym ograniczeniu zakresu suwerenności państw dla wspólnego dobra jakim jest system bezpieczeństwa. Taki stan rzeczy jest także pochodną procesów globalizacyjnych. Terroryzm - globalne zagrożenie bezpieczeństwa współczesnych państw. Analizując ten problem autor przedstawił go jako jedno z najważniejszych współczesnych wyzwań i zagrożeń bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego państw europejskich. Odniósł się do zagadnień pojęciowych, scharakteryzował źródła, nurty i formy terroryzmu, nakreślił prognozę rozwoju terroryzmu i superterroryzmu w warunkach globalizacji, wskazał możliwości wykorzystania broni masowego rażenia przez ugrupowania terrorystyczne oraz przeanalizował skalę i zakres międzynarodowych uregulowań prawnych w zakresie zwalczania tego zjawiska, a także możliwości reagowania i zapobiegania aktom terroryzmu w skali globalnej i europejskiej. Strategie bezpieczeństwa- analizując ten obszar autor scharakteryzował koncepcje rozwoju bezpieczeństwa światowego w aspekcie globalizacji do 2015 roku, a następnie poddał analizie wybrane dokumenty - strategie USA, Federacji Rosyjskiej, Unii Europejskiej i Paktu Północnoatlantyckiego. Dokumenty strategiczne są co jakiś czas modernizowane ze względu na zmieniające się warunki bezpieczeństwa światowego i cele jakie przed sobą stawiają. Współcześnie dokumenty te są szczegółową wykładnią dążeń państw wspólnie tworzących system bezpieczeństwa międzynarodowego. Koncepcje systemu wspólnego bezpieczeństwa w Europie, to ostatni obszar badawczy, który poddano analizie w prezentowanej książce. Zbadano i scharakteryzowano czynniki mające wpływ na architekturę bezpieczeństwa międzynarodowego. Wskazano na znaczenie procesów gospodarczych, współczesnych migracji, ruchów emancypacyjnych i narodowych oraz proliferacji broni masowego rażenia. Omówiono wojskowe aspekty bezpieczeństwa dotyczące głównie kwestii rozbrojeniowych oraz scharakteryzowano i podjęto się próby oceny współczesnych koncepcji bezpieczeństwa europejskiego. Do najważniejszych z nich autor zaliczył: koncepcję bezpieczeństwa wspólnego, zabezpieczenia się przed agresją, w ramach ogólnoeuropejskiego modelu bezpieczeństwa zbiorowego (OBWE); bezpieczeństwo ramach koncepcji kooperatywnej ( NATO); koncepcję bezpieczeństwa w ramach integrującej się Europy (UE); zapewnienie bezpieczeństwa w ramach wszystkich istniejących struktur bezpieczeństwa; działania na rzecz bezpieczeństwa przez poszczególne państwa; koncepcję bezpieczeństwa opartą na relacjach między mocarstwami, kształtującymi architekturę bezpieczeństwa zgodnie z własnymi interesami. Podsumowaniem rozważań autora jest zawarta w zakończeniu próba odpowiedzi na postawione wyżej problemy badawcze poprzez weryfikację założonych hipotez, która jest odniesieniem do treści pracy. W zakończeniu zawarto także oceny, postulaty i wnioski, poparte obszerną bibliografią.
Kolekcje
- Książki / Books [2914]
Korzystanie z tego materiału jest możliwe zgodnie z właściwymi przepisami o dozwolonym użytku lub o innych wyjątkach przewidzianych w przepisach prawa, a korzystanie w szerszym zakresie wymaga uzyskania zgody uprawnionego.