Rola nauczyciela w świetle założeń edukacji postmodernistycznej

Abstract

W artykule autor dąży do odpowiedzi na kilka pytań: jakie są główne założenia postmodernizmu w ujęciu jego najważniejszych przedstawicieli: F. Jamesona, J.F. Lyotarda, J. Derridy, R. Rorty’ego, Z. Baumana i innych, czy społeczeństwo polskie jest ponowoczesne (postmodernistyczne), jakie są założenia edukacji postmodernistycznej i wreszcie, jaka jest rola nauczyciela w myśl tych założeń? Odnosząc się tylko do ostatniej kwestii, autor analizuje nauczyciela jako jednostkę oraz profesjonalistę, powołując się przy tym na rozliczne źródła i stanowiska. Z badań tych wynika, że w ujęciu naukowców zwłaszcza reprezentujących inne nauki, niż pedagogika, nauczyciel doby ponowoczesnej nie nadąża za szybkimi zmianami rzeczywistości społecznej, jest zagubiony i czuje się zagrożony, jest podporządkowany dyrektywom centralnych ośrodków władzy i toczy walkę o przetrwanie w postindustrialnym świecie. Z kolei w ujęciu naukowców pedagogów, zarówno polskich, jak i z Niemiec oraz Stanów Zjednoczonych, których stanowiska przytoczono w artykule, postmodernizm stwarza okazję do daleko idących przewartościowań w edukacji i zmiany roli nauczyciela w kierunku założeń pedagogiki krytycznej. Nauczyciel ma być centrum zmian społecznych i politycznych idących w stronę urzeczywistnienia prawdziwego społeczeństwa demokratycznego i podobnej edukacji, ma wcielać w życie założenia decentracji pedagogicznej, postulaty wolności, tolerancji, uwzględniania różnic kulturowych i innych, etyki rozumianej jako dyskurs społeczny oraz niezgody na wszelką niesprawiedliwość społeczną. Powstaje tu pytanie, czy rola ta jest jeszcze postmodernistyczna, czy już może zgodna choć po części z założeniami neomodernizmu?