Praca w koncepcji socjologii interakcjonistycznej

Abstract

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie koncepcji socjologii pracy według Anzelma L. Straussa i jego współpracowników oraz pokazanie implikacji teoretyczno-badawczych płynących z jej przyjęcia. Broniona będzie teza, Ŝe praca nie jest moŜliwa bez interakcji i Ŝe niemoŜliwe jest zrozumienie pracy bez ujęcia jej w całym uwikłaniu w wiele reakcji społecznych, widocznych na poziomie komunikacyjnym. Analiza "pracy na poziomie interakcji" (pojęcie K. K.) ma dwa aspekty: 1. Aspekt metodologiczny, pozwalający zakreślić pole analizy pracy tylko do poziomu interakcyjnego oddzielając go od innych uprawnionych poziomów analizy pracy, np. psychologicznego lub strukturalnego. Jest to zabieg heurystyczny, pozwalający odwołać się równieŜ do tych poziomów dla wyjaśnienia zjawisk z poziomu interakcyjnego. 2. Aspekt teoretyczny, gdzie sugeruje się, że proces pracy kształtowany jest przede wszystkim na emergentnym poziomie interakcyjnym i właśnie dlatego tylko na tym poziomie moŜe być analizowany i badany. Aspekt teoretyczny pracy dotyczyłby głównie analizy "pracy na poziomie interakcji" według A. L. Straussa. We wprowadzeniu zostanie przedstawione ujęcie problematyki pracy w "socjologii interakcjonistycznej w stylu Chicago" (pojęcie z: Strauss, Fisher, bez daty), w którym to nurcie sytuuje się A. L. Strauss i jego szkoła. Następnie zostanie omówiona socjologia pracy A. L. Straussa jako socjologia analizująca i ujmująca pracę na poziomie interakcji oraz inne badania nad pracą, które można zaliczyć do tego nurtu rozumienia pracy. Będzie to głównie wątek zajmujący się aspektem mowy w procesie pracy (talk). Propozycja A. L. Straussa zostanie również przedstawiona w świetle ujęcia pracy w polskiej socjologii pracy1, by uwypuklić specyfikę ujęcia A. L. Straussa. Omówione orientacje socjologiczne, badające pracę na poziomie interakcji, dotyczą tzw. socjologii interpretatywnej (por. Czyżewski, 1985), natomiast dorobek A. L. Straussa zalicza się często do orientacji socjologicznej zwanej symbolicznym interacjonizmem (szkoła chicagowska), która to orientacja mieści się w zakresie tzw. socjologii interpretatywnej. Akcentuje się przy tym tradycję meadowską oraz blumerowską interpretację G. H. Meada i jej wspólnotę z koncepcją A. L. Straussa (zob. Bokszański, 1986, s. 89-90). Jakkolwiek taka ocena jest słuszna, to dotyczy ona głównie początku twórczości A. L. Straussa (1959), bowiem później widoczny jest wyraźnie wpływ prac E. Hughesa i H. Beckera, a jak sam A. L. Strauss stwierdza, korzenie jego koncepcji sięgają głównie prac R. Parka i W. Thomasa. A. L. Strauss i B. Fisher (bez daty) sugerują, że symboliczny interakcjonizm w większym stopniu czerpie inspiracje z empirycznie zorientowanej socjologii R. Parka i W. Thomasa niż z socjologicznie zorientowanej filozofii G. H. Meada. By podkreślić odmienność tych dwóch interpretacji tego kierunku w socjologii, proponują nazwać go interakcjonizmem. Chcą oni w ten sposób usunąć, wyznaczony przez H. Blumera, schemat interpretacji źródeł tej orientącji socjologicznej, nawiązujący głównie do dorobku G. H. Meada i zwanej symbolicznym interakcjonizmem.