„Jako pierwszą tkam ciszę”. O procesie twórczym w poezji S.H. Watsjajana, „Agjeja”

Abstract

Artykuł jest spojrzeniem na problem procesu twórczego widzianego przez pryzmat poezji. Materiału do namysłu dostarczają wiersze S.H. Watsjajana, „Agjeja” (1911–1987), wybitnego indyjskiego poety tworzącego w języku hindi. Tekst rozpoczyna się od zarysowania życiorysu autora, by następnie zaprezentować te aspekty jego twórczości, które staną się istotne w kontekście analizowanych wierszy. Biorąc za punkt wyjścia niezwykłą samoświadomość Agjeja jako twórcy, tekst skupia się na analizie oraz interpretacji tych wierszy poety, które bezpośrednio podejmują temat twórczości. Autorska interpretacja wierszy Agjeja zostaje umieszczona w kontekście teorii myślicieli takich jak Karl Jaspers i Martin Heidegger oraz znawców problematyki estetycznej, jak Maria Gołaszewska. Ważnym punktem odniesienia dla analizy jest także twórczość Tadeusza Różewicza i uwagi na temat procesu twórczego zaczerpnięte z jego esejów. Dzięki odwołaniu się do tych autorytetów zostają naświetlone kwestie genezy, typu i przebiegu procesu twórczego, które korespondują z problemami podejmowanymi przez wybrane wiersze Agjeja. Twórczość poety rozpatruje się w sytuacji kryzysu wywołanego powątpiewaniem w możliwość przekazania elementarnych prawd poprzez język poezji. Próba udzielenia odpowiedzi na pytanie poety – o naturę „muru” dzielącego słowo od prawdy – zostaje przeprowadzona przy pomocy teorii nieświadomości języka sformułowanej przez Jacquesa Lacana.