Ruchy oporu w kapitalistycznym systemie-świecie

Abstract

"Celem artykułu jest wyjaśnienie mechanizmów generowania protestów antysystemowych w stanie kryzysu globalnej gospodarki kapitalistycznej. Postaram się wyjaśnić kim są główni aktorzy gry o akumulację kapitału i jak na ich działania reagują grupy ludzkie walczące o wyzwolenie społeczne. Posługując się koncepcją Immanuela Wallersteina postaram się pokazać jak w systemie kapitalistycznym rodzi się kryzys, napięcie, a następnie konflikt. Pokażę jak działalność ruchów pracowniczych i ruchów antysystemowych kształtowana była przez przesunięcia kapitału z terenów centralnych na tereny peryferyjne. Zastanowię się także nad dzisiejszym charakterem ruchów antysystemowych na świecie i ich powiązaniem z najnowszą falą ogólnoświatowych protestów, mającą swoje źródło w kryzysie gospodarczym, który swój szczyt osiągnął w roku 2008. W części empirycznej, opartej na analizie statystycznej danych Europejskiego Sondażu Społecznego (2002-20012), przyjrzę się falom protestów społecznych w dzisiejszym świecie kapitalizmu w stanie kryzysu. Interesują mnie protesty w kilku krajach europejskich począwszy od roku 2002, które, jak uważam, ilustrują trend powiększającego się ilościowego uczestnictwa ludności w protestach społecznych przeciwko polityce demontażu instytucji sektora publicznego. Jest on szczególnie widoczny w krajach, które najsilniej dotknęła polityka cięć w sektorze publicznym, w Grecji i Hiszpanii. Uważam, że pomimo trendu wzrostowego, w przeciągu ostatnich czterdziestu lat, ogólnej liczby wydarzeń protestacyjnych oraz indywidualnego uczestnictwa w nich ludzi na całym świecie, mamy obecnie do czynienia ze znaczącym wzrostem skali tych zjawisk pod wpływem głębokiego strukturalnego kryzysu systemu gospodarki światowej. Wzrost ten nie idzie jednak w parze z konsolidacją różnych form zaangażowania w aktywność protestacyjną. Stawiam tezę, iż członkostwo w zorganizowanych ruchach społecznych, partiach czy związkach zawodowych, nie jest silnie skorelowane z uczestnictwem w aktywności protestacyjnej (demonstracjach i podpisywaniu petycji). Aktywność protestacyjna społeczeństw krajów europejskich jest zjawiskiem powszechnym i spontanicznym, w większości badanych krajów niezależnym od przynależności organizacyjnej. W krajach najgłębiej dotkniętych kryzysem dostrzega się jednak pewne zmiany w kierunku silniejszego, jednoczesnego zaangażowania w różne formy protestu oraz organizacje polityczne i nieformalne grupy aktywistyczne. Sądzę, że jest to oznaką wzmacniającego się powiązania aktywności protestacyjnej ludności z procesem umacniania się organizacji transnarodowych ruchów społecznych o charakterze antysystemowym, stojących wobec wyzwania przezwyciężenia kryzysu gospodarczego i społecznego.