Population Mobility in the Commonwealth of Independent States: Whither Common Migration Policy? CARIM-East Research Report

Abstract

This working paper reviews trends in population and labour migration between countries comprising the Commonwealth of Independent States (CIS) and Georgia, which account for most of the population and territory of the former USSR (FUSSR). Although, CIS countries continue to experience problems with the availability and quality of their migration statistics, the paper draws on a variety of regional sources (e.g., population censuses, population registers and migrant surveys) to show the evolving migrant flows between these countries and the resultant changes in migrant stocks. The paper also shows the evolution of the migration flows in the CIS region from those largely determined by the pre-1990 all-Union development objectives of the FUSSR, through population resettlements, which followed the collapse of the USSR in the early 1990s, to the market-influenced, intra-regional labour mobility of the 2000s. At present, the differentials in the level of economic development between CIS countries and the relatively high, by regional standards, level of wages in Russia determine the main directions of migration flows within the CIS region. These movements are dominated by temporary labour migration the scale of which has been large even during the Global Financial Crisis of the late 2000s. Thus, 25 years after the breakup of the Soviet Union, Russia continues to be the main magnet for intraregional migration flows, although Kazakhstan is becoming more and more attractive as a receiving country. Last but not least, the paper also discusses successive attempts to create the common, all-CIS migration policy by member states, areas of policy convergence and impediments to achieving the more coordinated approach to the regulation of population mobility and, especially, labour flows within the region.

Niniejsze opracowanie dotyczy trendów demograficznych i migracyjnych na terytorium krajów członkowskich Wspólnoty Niepodległych Państw (WNP) i Gruzji, czyli na obszarze skupiającym większość ludności i powierzchni byłego ZSRR. Chociaż w krajach WNP nadal występują problemy z dostępnością i jakością statystyki migracyjnej, tekst został oparty na różnorodnych regionalnych źródłach informacji (w tym: spisach powszechnych, rejestrach ludności i sondażach migracyjnych), co ma na celu pokazanie zmian w przepływach ludności między tymi krajami i zmian w zasobach migracyjnych. W opracowaniu przedstawiono też ewolucję przepływów migracyjnych na obszarze WNP, od tych, które w dużej mierze zależały od celów rozwojowych całego ZSRR przed 1990 r., przez przesiedlenia ludności, które nastąpiły po upadku ZSRR na początku lat 1990., do wewnątrzregionalnej migracji ekonomicznej w latach 2000., wynikającej z uwarunkowań rynkowych. Obecnie różnice w poziomie rozwoju gospodarczego między krajami WNP są relatywnie duże, według standardów regionalnych, a poziom wynagrodzeń w Rosji determinuje główne kierunki migracyjne w regionie WNP. Ruchy te są zdominowane przez migrację zarobkową o charakterze tymczasowym, której skala pozostała duża nawet podczas globalnego kryzysu finansowego w końcu lat 2000. W ten sposób, 25 lat po rozpadzie Związku Radzieckiego, Rosja jest nadal głównym obszarem docelowym dla wewnątrzregionalnych strumieni migracyjnych, chociaż coraz bardziej atrakcyjnym krajem przyjmującym staje się Kazachstan. Last but not least, w tekście omówiono też kolejne próby stworzenia wspólnej dla wszystkich krajów WNP polityki migracyjnej, odwołującej się do państw członkowskich, obszarów konwergencji polityki i przeszkód na drodze do osiągnięcia bardziej skoordynowanego podejścia do prawa migracyjnego, w szczególności regulującego mobilność ekonomiczną wewnątrz regionu.