Rola regionów transgranicznych w procesie integracji Europy Bałtyckiej

Abstract

Region transgraniczny jest obszarem przekraczającym co najmniej jedną granicę państwową i stanowiącym sumę co najmniej dwóch przestrzeni społeczno-gospodarczych o policentrycznym sposobie organizacji. Regiony posiadające granice morskie położone są zarówno na wewnętrznych, jak i zewnętrznych granicach Unii Europejskiej. Duża część bałtyckich regionów granicznych ma charakter peryferyjny w stosunku do krajowych centrów gospodarczych. Opcja, transgraniczna (ku morzu) zaczęła rozwijać się dopiero u progu trzeciego tysiąclecia, dąży ona do przekształcenia statusu dwóch peryferiów położonych po przeciwległych stronach morza w jedną zintegrowaną, bicentryczną jednostkę nadmorską. Może ona korzystać ze wszystkich środków pomocowych jakie pojawiły się w ciągu ostatnich kilku lat w Europie. Pomimo dużej różnorodności można wyróżnić kilka wspólnych problemów i kwestii dla tego typu regionów granicznych. Koncentrują się one na wspólnej granicy morskiej i obejmują rozwiązywanie problemów komunikacyjnych między regionami i dostępu do regionu transgranicznego i szerszych rynków, który był ograniczany przez naturalną barierę przestrzenna, jaką stanowi morze. Współpraca ogniskuje się również na wspólnych problemach związanych z ochroną środowiska morskiego, turystyki morskiej, ochroną linii brzegowej, wykorzystaniu zasobów morskich (odnawialne źródła energii) oraz bezpieczeństwem na morzu, współpracy służb ratowniczych itp. Ponadto, regiony posiadające granice morskie często charakteryzują się wspólnymi więzami historycznymi, kulturalnymi oraz tradycjami handlowymi. W Europie Bałtyckiej do regionów najbardziej zaangażowanych w rozwijanie morskiej współpracy transgranicznej należą: Storstrom - Ostholstein • Øresund • Archipelago Cooperation • Kvarken & MittSkandia • Południowa Finlandia - Estonia • Bornholm - Płd.-Wsch. Skania • Fyn-KERN • Baltic Sea Island (B7) • Euroregion Bałtyk • Euroregion Pomerania Czynnikiem cywilizacyjnie i kulturowo spajającym społeczność Europy Bałtyckiej jest morska tradycja, która utrwala świadomość wspólnoty losu i interesów oraz uczy wzajemnego respektowania odrębności językowej, kulturalnej i religijnej. Kształtujące się współcześnie morskie regiony współpracy transgranicznej stanowią jeden z istotnych elementów na tej drodze. Stanowią one punkt wyjścia do dalszych decyzji i działań prowadzących do pełnej integracji bałtyckiej. Unia Europejska i Rada Europy od połowy lat dziewięćdziesiątych wyraźnie akcentują znaczenie regionu bałtyckiego dla integracji europej- / skiej i wykazują duże zainteresowanie rozwojem współpracy państw wokół tego akwenu. Idea określana nazwą „Morze Bałtyckie Morzem Śródziemnym Północy" znajduje silne poparcie wśród państw bałtyckich należących do UE. Jej celem jest wzmocnienie „komponentu" bałtyckiego w Europie poprzez wypracowanie oddzielnej polityki wobec tego regionu oraz poprzez programy wsparcia UE. Ukształtowana Europa Bałtycka może w przyszłości przesunąć europejski środek ciężkości ze strefy atlantyckiej i częściowo śródziemnomorskiej w kierunku północno-wschodnim, który może stać się ważnym regionem na mapie Zjednoczonej Europy.

Cross border regions are areas covering at least one state border and constituting the sum of at least two social economic areas of a polycentric organisational nature. Regions featuring sea borders are located both in internal and external borders of the European Union. A considerable part of Baltic border regions are peripheral with reference to national economic centres. The cross border option (seawards) started developing on the verge of the third millennium. It is aimed at transforming the status of two peripheral areas on opposite seacoasts into one integrated bi-centric coastal unit, with access to all aid funds, which have appeared in Europe during the last few years. Though varying considerably certain common problems and issues for these types of border regions can be identified. They focus on a common sea border and include solving transport problems between regions as well as access to cross border regions and wider markets, which were limited by the natural spatial barrier - the sea. Co-operation also focuses on solving common problems relating to protection of marine environment, marine tourism, protection of coastal line, use of marine resources (renewable source of energy) safety at sea and co-operation of rescue services, etc. Furthermore, regions with marine borders often share historical, cultural and trading traditions and links. The regions highly involved in developing cross border co-operation in Baltic Europe include: • Storstrom - Ostholstein • Øresund • Archipelago Cooperation • Kvarken & MittSkandia • Południowa Finlandia - Estonia • Bornholm - Płd.-Wsch. Skania • Fyn-KERN •. Baltic Sea Island (B7) • Euroregion Bałtyk • Euroregion Pomerania The civilisation and cultural factor uniting Baltic Europe is maritime tradition, which consolidates the conviction of common fate and interests and also teaches mutual respect for language, cultural and religious individuality. The currently developing maritime regions of cross border cooperation are an important step in the process. They constitute a point of departure for further decisions and actions leading to full integration around the Baltic. The European Union and European Council have been underlining the significance of the Baltic region in European integration since the middle of the nineties showing vivid interest in developing cooperation of countries around this water basin. The concept called "The Baltic Sea - the Mediterranean of the North"5 has met with strong support among states being part of UE. The aim of the said idea is to strengthen the Baltic component' in Europe by developing a separate policy for the region and EU assistance programs. A well-developed Baltic Europe may in future shift the balance from the Atlantic and partly Mediterranean centres to the north-east, which could become an important region of United Europe.