Baltic Europe and its Eastern Borders

Abstract

W 1977 roku Jerzy Zaleski i Czesław Wojewódka dla określenia terytorium lądowego związanego gospodarczo z Bałtykiem, wprowadzili do terminologii naukowej, pojęcie Europy Bałtyckiej. Do roku 1991, obszar państw bałtyckich był bowiem polem konfrontacji dwóch systemów polityczno-gospodarczych oraz dwóch bloków militarnych Obecnie region Europa Bałtycka - jako region i obszar powiązań administracyjnych, gospodarczych, kulturowych i infrastrukturalnych jest ciągle jeszcze pojęciem hipotetycznym. Istnieją jednak wyraźne przesłanki do jego przekształcenia w wielonarodowy regionu funkcjonalny. Rozpoczęta w latach dziewięćdziesiątych współpraca rozwija się na wielu płaszczyznach i ma wiele wątków. Przebiega na różnych szczeblach władzy administracyjnej, w różnych sektorach gospodarczych, a także pomiędzy organizacjami pozarządowymi. Współpracę polityczną zapoczątkowano podczas spotkania na „szczycie" premierów państw bałtyckich w Ronneby w 1990 r. W 1992 r. powołano Radę Państw Morza Bałtyckiego. Jej celem jest inicjowanie, wspieranie i promowanie współpracy przy zachowaniu bliskich kontaktów z innymi krajami i organizacjami bałtyckimi. W tym samym roku uruchomiony został program „Wizja i strategie wokół Bałtyku 2010". W 1995 roku ukazało się opracowanie „Europa 2000+". Uwzględnia ono rozwój procesów integracyjnych zachodzących w Europie, w tym przyłączenie Szwecji i Finlandii do Unii Europejskiej oraz tendencje krajów Europy Środkowej i Wschodniej do włączania się w działania UE. Od 1997 roku funkcjonuje program INTERREG II C. W obszarze bałtyckim wspiera on współpracę w dziedzinie planowania przestrzennego co stwarza dobre podwaliny przyszłej spójności przestrzennej Europy Bałtyckiej. Wschodnią granicą bałtyckich procesów integracyjnych obrazującą charakterystyczne przykłady zachodzących przemian jest obecnie granica fińsko-rosyjska będąca jednocześnie granicą pomiędzy UE a Rosją. W 1992 roku pomiędzy Finlandią i Federacją Rosyjską zawarto umowę o współpracy. Utworzenie Euroregionu Karelia w 1998 roku stanowi jeden z przykładów współpracy transgranicznej. Euroregion Karelia objęty jest programem INTERREG oraz TACIS CBC. Głównym celem współpracy bałtyckiej jest wspólne działanie na rzecz poszerzenia Unii Europejskiej o zainteresowane kraje tego regionu. Unia Europejska i Rada Europy od połowy lat dziewięćdziesiątych wyraźnie akcentują znaczenie regionu bałtyckiego dla integracji europejskiej i wykazują duże zainteresowanie rozwojem współpracy państw wokół tego akwenu. Ukształtowana Europa Bałtycka może w przyszłości przesunąć europejski środek ciężkości ze strefy atlantyckiej i częściowo śródziemnomorskiej w kierunku północno-wschodnim, może stać się ważnym regionem na mapie Zjednoczonej Europy.