Jak wyróżniać moduły umysłowe? Problemy ze specjalizacją i konfirmacją

Abstract

W artykule przedstawiono argumenty, że konfirmacja tezy, iż istnieją moduły umysłowe wyjaśniające cechy umysłu, jest z kil- ku powodów kłopotliwa. Po pierwsze, istnieje kilka konkurencyjnych teorii modularności, które zresztą nie zawsze się wykluczają, przez co nie można między nimi rozstrzygać eksperymentalnie. Po drugie, tezy na temat modularności często oparte są na bezzasadnym założeniu, iż wyróżnianie specyficznych dziedzin (semantycznych lub składniowych) działania modułów nie jest problematyczne. Po trzecie, analizując zna- ny z literatury moduł wykrywania oszustów, postulowany przez Cosmi- des w celu wyjaśnienia rzekomej irracjonalności objawiającej się w tzw. zadaniu Wasona, pokazuję, że wyjaśniane zjawisko nie zostało zdefi- niowane dostatecznie dokładnie, a przez to nieostra jest funkcjonalna charakterystyka modułów je wyjaśniających. Co więcej, nie ma powodów sądzić, że zjawisko, które ten moduł miał wyjaśniać, w ogóle istnieje. Wskazuję też kilka problemów metodologicznych związanych ze zbiera- niem eksperymentalnych świadectw na rzecz modularności, takich jak zaburzanie wyników eksperymentów przez uśrednianie i brak kontro- li nad kluczowymi czynnikami wpływającymi na rezultaty uzyskiwane przez uczestników badania.