Wpłaty na część regionalną subwencji ogólnej – aspekty teoretyczne oraz doświadczenia praktyczne (ze szczególnym uwzględnieniem dochodów województwa mazowieckiego)

Abstract

Artykuł poświęcony jest analizie systemu wpłat na jedną z trzech części subwencji ogólnej - regionalną. Skupia się wyłącznie na szczeblu wojewódzkim samorządu terytorialnego. Zakres czasowy obejmuje lata 2010-2012. Zakres przestrzenny obejmuje wszystkie województwa, jednak analizy przeprowadzone zostały z punktu widzenia jednego z nich - mazowieckiego, gdyż w większości lat jest ono jedyną jednostką wnoszącą opłaty tę część, zwaną również "janosikowym". Rozważania teoretyczne przedstawiono na tle idei redystrybucji poziomej. Omówiono ponadto wyroki Trybunału Konstytucyjnego dotyczące zasad obliczania wpłat nakazujące skorygować mechanizm w 2015 roku. Część analityczna zawiera dane o wysokości dochodów podatkowych decydujących o wielkości wpłat, kwotach (na 1 mieszkańca) wpłacanych przez wybrane województwa oraz o ich wpływie na sytuację dochodową. Na podstawie analiz wpływu systemu na dochody sformułowano zalecenia jego modyfikacji. Dotyczą m.in. skrócenia przesunięcia czasowego (do obliczenia wielkości wpłat służą dochody uzyskane 2 lata wcześniej), wprowadzenia górnego limitu wpłat w stosunku do dochodów czy też zastosowania demograficznych współczynników korekcyjnych pozwalających uwzględnić ludność faktycznie zamieszkującą region i korzystającą z jego infrastruktury. Celem zmian jest powstanie nowego modelu mechanizmu wpłat pozwalającego nawet największym płatnikom na prowadzenie polityki rozwoju finansowanej dochodami własnymi. W artykule zwrócono też uwagę, że zdaniem Regionalnej Izby Obrachunkowej w Warszawie "janosikowe" nie jest główną przyczyną problemów finansowych mazowieckiego.