Wiedza żywieniowa oraz postrzeganie własnej masy ciała przez nastoletnie dziewczęta

Abstract

Typowy dla okresu adolescencji przyrost masy ciała przy jednoczesnym wzroście zainteresowania wyglądem zewnętrznym i propagowanym wzorcem szczupłej sylwetki mogą prowadzić u dziewcząt do poczucia nieatrakcyjności oraz prób kontroli masy ciała, jak również sprzyjać zaburzeniom odżywiania. Cel pracy: Analiza wybranych elementów wiedzy żywieniowej dotyczącej zaburzeń odżywiania oraz samooceny masy ciała w kontekście jej prawidłowości u nastoletnich dziewcząt. Materiał i metody: Badaniem ankietowym objęto 160 uczennic szkół ponadpodstawowych w wieku 13–18 lat. Ankieta składała się ze standardowej metryczki (data urodzenia, wzrost, masa ciała) oraz pytań zamkniętych jedno- lub wielokrotnego wyboru dotyczących wiedzy na temat zaburzeń odżywiania oraz subiektywnej oceny masy ciała. Prawidłowość masy ciała dziewcząt określono na podstawie wskaźnika BMI i odniesiono do siatek centylowych i aktualnych kryteriów oceny stanu odżywienia. Analizę statystyczną przeprowadzono w programie Statistica 10,0 z wykorzystaniem testu ANOVA oraz testu chi2 (poziom istotności α = 0,05). Wyniki: Wiedzę na temat anoreksji i bulimii deklarowało większość dziewcząt, w tym wszystkie w wieku 17–18 lat. Znajomość tematu kompulsywnego objadania się była zdecydowanie mniejsza. Pomimo deklaracji duża część dziewcząt nie potrafiła poprawnie zdefiniować i scharakteryzować tego schorzenia. Prawidłową masę ciała stwierdzono u 76% badanych dziewcząt, 10% miało nadwagę, a u 7% wykazano odpowiednio niedobór masy ciała i otyłość. Średnio około połowa dziewcząt uważała, że ich sylwetka jest „normalna”. Jako „grube” oceniło się 16% dziewcząt w grupie wiekowej 17–18 lat, 17% w grupie 15–16-latek i aż 24% dziewcząt najmłodszych (13–14 lat). Ponad połowa wszystkich badanych dziewcząt wykonywała pomiary obwodów swojego ciała, z tego 16% najstarszych dziewcząt (17–18 lat) robiło to regularnie. Wnioski: Wiedza na temat zaburzeń odżywiania, szczególnie mniej typowych (kompulsywne objadanie się) wśród nastoletnich dziewcząt jest mała. Nastolatki wykazują tendencję do nieadekwatnej oceny własnej sylwetki, co wskazuje na potrzebę edukacji w tym zakresie.