Szaleniec czy morderca? Strategia narracyjna i psychologiczny portret bohatera w „Pięknej i Bestii” Jacka Piekary

Abstract

Konwencja grozy polega na przewartościowaniu składników rzeczywistości, które wydają się na pozór niegroźne. Im bliższa jest przestrzeń inicjująca strach, tym wyrazistsze i tym silniejsze staje się oddziaływanie dzieła literackiego na sferę emocjonalną.Literatura grozy przybliża zatem i zmienia istotę przedmiotów człowiekowi bliskich, tym samym wyzwalając reakcje lękowe. Jednak najbliższą człowiekowi przestrzenią jest obszar jego własnego umysłu, jego świat wewnętrzny, który przekłada się na sposób postrzegania rzeczywistości. Zaburzenie czy niemożność jednoznacznej identyfikacji terytorium rozumu, zasugerowanie istnienia „obcego” wewnątrz człowieka, ujawnienie zagrożenia przezeń inicjowanego stanowi jeden z bardziej interesujących motywów funkcjonujących w literaturze grozy. Znamienny jest również fakt, iż założeniu podobnemu niezwykle często podporządkowana zostaje narracja, nie zaś tylko sama konstrukcja bohatera. Przykładem takiego niejednoznacznego usytuowania jest sytuacja przedstawiona w opowiadaniu Jacka Piekary "Piękna i Bestia". W przypadku tego tekstu bowiem można mówić o swoistej syntezie równoważnych toposów lękotwórczych, a więc archetypu „obcego”, realizowanego w kilku wariantach (także jako „obcy wewnętrzny”), czy motywu przekroczenia, funkcjonującego również w kilku wymiarach.