Sukcesy i wyzwania związane z rozwojem kultu i Drogi św. Jakuba w Polsce

Abstract

Kult św. Jakuba Starszego Apostoła na ziemiach polskich sięga początkami XI w. Został on przyjęty bezpośrednio z krajów Europy Zachodniej, zaś w Polsce uległ znacznym wpływom wschodnio-słowiańskim. Mediewiści podkreślają, że kult ten w średniowiecznej Polsce był bardzo żywy. Muszle św. Jakuba odkryte przez archeologów w średniowiecznych grobach w wielu miejscach Polski oraz hiszpańskie źródła archiwalne, są dowodem na podejmowane również przez Polaków długie i trudne pielgrzymki do grobu św. Jakuba Apostoła w Santiago de Compostela. W okresie odnowy potrydenckiej kult św. Jakuba stracił na znaczeniu i ograniczał się jedynie do wybranych parafii pod wezwaniem Apostoła. Ponowne ożywienie kultu św. Jakuba w Polsce i zainteresowanie Polaków Camino de Santiago jest widoczne dopiero od końca lat 90. XX w. O coraz większej popularności Drogi św. Jakuba w naszym kraju świadczy choćby rosnąca z każdym rokiem liczba osób z Polski, którzy uczestniczą w pielgrzymce do Santiago de Compostela. Do najważniejszych ośrodków kultu św. Jakuba Starszego Apostoła w Polsce należy w pierwszym rzędzie zaliczyć kościoły jakubowe, które zostały przez miejscowych ordynariuszy podniesione do rangi sanktuarium św. Jakuba (Jakubów, Lębork i Szczyrk). Ważnymi ośrodkami kultu św. Jakuba są także jakubowe parafie – kościoły, które posiadają relikwie Apostoła, a więc: Brzesko, Jakubów, Leśna, Lębork, Łeba, Podegrodzie, Sączów, Szczyrk, Tuchów i Więcławice Stare. W wielu parafiach pw. św. Jakuba, bractwach i stowarzyszeniach jakubowych oraz wśród czcicieli św. Jakuba powstają nowe inicjatywy związane z ożywieniem kultu Apostoła, a także odtworzeniem nowych odcinków Camino de Santiago. Już dzisiaj Polska może się poszczycić ponad 2700 kilometrami oznakowanych odcinków jakubowych szlaków. Prezentowane opracowanie jest próbą podsumowania sukcesów związanych z rozwojem kultu św. Jakuba Starszego Apostoła w Polsce w ostatnim dziesięcioleciu, w tym także powstania i rozwoju jakubowych szlaków. Autorzy opracowania na podstawie własnych badań terenowych i wywiadów i kwerendy podjęli także próbę uchwycenia najważniejszych problemów oraz wyzwań związanych z dalszym rozwojem kultu Apostoła w naszym kraju.

The Cult of St. James (the elder) the Apostle on Polish soil dates back as far as the beginning of the 11th century. It had been directly adopted from the countries of Western Europe, yet in Poland it was profoundly reshaped by Eastern-European influences. Experts on medieval history stressed the fact that the cult was very much alive at that time. Archaeologists discovered the shells of St. Jacob as well as Spanish archives in medieval tombs in many places in Poland which proves that Poles used to undertake lengthy and harsh pilgrimage to St. James the Apostle’s tomb in Santiago de Compostela. The cult diminished considerably during the post-Tridentine revival and was confined to selected parishes dedicated (devoted) to the Apostle. The Revival of St. James’ cult in Poland and greater renewed association of Poles with Camino de Santiago has been observed since the late ’90’s of the 20th century. The increasing popularity of the Way of St. Jacob in this country is manifested by the growing number of Polish attendees of the pilgrimage to Santiago de Compostela. Among the most important centres of the cult of St. James in Poland are primarily Jacobean churches (those dedicated to St. Jacob), that have been raised to the rank of St. James’ sanctuaries by local ordinaries (e.g. the villages of Lębork, Jakubów and Szczyrk.) Noteworthy centres of Jacobean cult are also parishes dedicated to the Saint – the churches that possess the relicts of the Apostle, in [the villages of] Brzesko, Jakubów, Leśna, Lębork, Łeba, Podegrodzie, Sączów, Szczyrk, Tuchów i Więcławice Stare. New initiatives bound with the revival of the Apostle’s cult emerge within St. James’ parishes, fraternities, Jacobean associations as well as among ordinary St. James devotees. This is also with the efforts for restoration of new sections of the Camino de Santiago. Already Poland may be proud on her 2700 kilometres of marked up Jacobean trails. The present paper is an attempt to summarise the successful achievements in the expansion of the cult of St. Jacob (the elder) the Apostle in Poland within the last decade, including the rise and development of Jacobean trails. Based on their own field research, reviews and search queries, the authors make an attempt to grasp the most important problems connected with further development of the cult of the Apostle in our country (Poland).