Wymiar funkcjonalny działania agencji, komitetów i innych jednostek organizacyjnych w systemie Unii Europejskiej

Abstract

W niniejszym artykule zostanie dokonany przegląd zadań realizowanych przez agencje, komitety i inne jednostki organizacyjne w systemie instytucjonalnym Unii Europejskiej. Następnie, na podstawie tego przeglądu, zostaną określone funkcje wypełniane przez te podmioty dla systemu oraz zostanie dokonana typologia wypełnianych przez nie funkcji. Główny problem badawczy niniejszego rozdziału dotyczy roli agencji, komitetów i innych jednostek organizacyjnych w UE w ramach procesu decyzyjnego UE. W artykule tym poszukiwane będą odpowiedzi na następujące pytania: W jaki sposób podmioty te wspomagają instytucje UE w procesie decyzyjnym? W jakich czynnościach są autonomiczne, a jakie czynności są im zlecane? Czy ich wsparcie ogranicza się do wypełniania jednej funkcji? Czy wszystkie badane podmioty realizują pewne funkcje w podobny sposób i w tych samych obszarach działalności UE? W których fazach procesu decyzyjnego instytucje UE korzystają ze zwiększonego wsparcia ze strony agencji, a w których ze strony komitetów? Czy we wszystkich fazach procesu decyzyjnego instytucje korzystają ze wsparcia ze strony agencji, komitetów i innych jednostek organizacyjnych w podobnym stopniu? Jakie funkcje wypełniane przez agencje, komitety i inne jednostki organizacyjne przyczyniają się do usprawnienia procesu decyzyjnego, a które wzmacniają system UE? Autorka stawia hipotezę, że funkcjonowanie agencji, komitetów i innych jednostek organizacyjnych w UE jest ściśle związane z ustanawianiem nowego modelu rządzenia w Unii Europejskiej, zwanego w Białej księdze europejskim rządzeniem. W dążeniu tym zakłada się przejście od biurokratycznego stylu podejmowania decyzji (czyli procesu administrowania) do tzw. modelu menedżerskiego (czyli procesu zarządzania), zorientowanego na osiąganie określonych wyników i realizacji konkretnych zadań, których weryfikacja powinna odbywać się na podstawie mierzalnych standardów lub wskaźników . W tym sensie badane podmioty są powoływane w konkretnych celach dla zwiększenia poziomu kompetencyjności i efektywności działań podejmowanych przez Unię Europejską. Osiągnięcie wyznaczonego celu, odpowiedź na postawione pytania oraz weryfikacja postawionej hipotezy zostaną dokonane w dwóch etapach. Pierwsza część badania będzie się charakteryzować analizą. Przy zastosowaniu metody analizy decyzyjnej poszukiwane będą funkcje wypełniane przez badane podmioty dla systemu Unii Europejskiej. Wykorzystane zostaną założenia występowania faz procesu decyzyjnego, stosowane w podejściu wielopoziomowego rządzenia (MLG) . Jest to ujęcie procesowe badanej rzeczywistości, które oddaje dynamikę zachodzących relacji i pozwala na dedukcyjne poszukiwanie wypełnianych funkcji. Autorka nie ograniczy się do statycznego prezentowania reguł postępowania. Dynamika w badaniu zostanie wychwycona poprzez poddanie analizie praktyki współdziałania zaangażowanych podmiotów wraz z występującymi zjawiskami i procesami oraz tworzeniem się wzajemnych interakcji. Dodatkowo zabieg wyróżniania faz procesu decyzyjnego umożliwia szczegółowe spojrzenie na aktywność badanych podmiotów. Jest to działanie porządkujące badaną rzeczywistość, umożliwiając zdefiniowanie celowości i skuteczności badanych procesów i relacji. wykorzystywana do wyjaśniania relacji hierarchicznych zachodzących między mocodawcą i agentem oraz do poszukiwania podłoża delegowania uprawnień. Podobnie jak MLG, PAT stosuje analizę decyzyjną. Koncepcja ta, jako podejście metodologiczne, zostanie zastosowana w niniejszym badaniu do potwierdzenia, że agencje, komitety i inne jednostki organizacyjne w UE są tworzone do realizacji określonych celów i z określoną formą działania. Autorka nie będzie podważać faktu ich istnienia oraz skuteczności działania. Poszukiwania skoncentrowane zostaną wyłącznie na dodatnich cechach tego procesu, poszukiwaniu funkcji usprawniających szeroko rozumiany proces decyzyjny i wzmacniających system UE. W oparciu o przyjęte wyżej założenia analizowane funkcje w pierwszej części artykułu będą grupowane w zbiory o następujących cechach: regulacyjne, doradczo-eksperckie, mediacyjne, agregacji i artykulacji interesów, zabezpieczające, adaptacyjne oraz innowacyjne.