Pielgrzymka św. Józefa Sebastiana Pelczara do grobu św. Jakuba Apostoła w Santiago de Compostela

Abstract

Wspomnienia z pielgrzymki do Komposteli ks. Józefa Sebastiana Pelczara (1842-1924) to jedno z nielicznych przedwojennych itinerariów w języku polskim zawierające relacje z podróży do grobu św. Jakuba Apostoła Starszego. Pielgrzymkę do Santiago de Compostela ks. Pelczar odbył w wieku 47 lat. Był wówczas kanonikiem Kapituły krakowskiej i bardzo cenionym profesorem w katedrze teologii pastoralnej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Odbycie pielgrzymki w lecie 1889 r. nie było zapewne przypadkowe. W dniu 17 lipca 1889 r. ks. Pelczar obchodził bowiem srebrny jubileusz święceń kapłańskich. Modlitwa przy grobie pierwszego Męczennika wśród Apostołów była zapewne ubogaceniem tego jubileuszu. Wybór miejsca też nie był przypadkowy. Uwzględniając bowiem najważniejsze średniowieczne i XIX-wieczne miejsca pielgrzymkowe w Europie oraz Ziemię Świętą, to Compostela była ostatnim brakującym sanktuarium na mapie dziesiątek pielgrzymek ks. Józefa Pelczara. Istotnymi wydarzeniami, które niewątpliwie zadecydowały o odbyciu pielgrzymki przez ks. Pelczara, była także wiadomość o odnalezieniu w 1879 r. relikwii św. Jakuba i ogłoszenie bulli papieża Leona XIII potwierdzającej autentyczność tych relikwii (25 lipca 1884 r.). Wspomnienia z pielgrzymki do Komposteli przepełnione są faktografią z różnych dziedzin naukowych: geografii, historii, sztuki, historii Kościoła, nauk społecznych i technicznych. Bardzo cenne dla religioznawców i etnografów są opisy życia religijnego i obyczajów mieszkańców Hiszpanii. Relacja z pielgrzymki pozwala na w miarę dokładne wykreślenie trasy podróży na mapie Hiszpanii. Szlak pielgrzymki prowadził przez następujące miejscowości: Burgos, Venta de Baños, Palencja, León, Astorga, Lugo, Curtis, Santiago de Compostela, Curtis, Valladolid, El Escorial, Madryt, Toledo, Castillejo, Sewilla, Kordoba, Alcázar, La Encina, Walencja, Tarragona, Barcelona, Monistrol, Montserrat, Barcelona, Marsylia oraz Einsiedeln. W sumie, w ciągu niespełna trzech tygodni pątnicy (ks. Pelczar pielgrzymował z ks. Karolem Krementowskim oraz Stanisławem Starowieyskim) przejechali na terenie Hiszpanii około 3,5 tys. km. Po drodze odwiedzili dwa najważniejsze sanktuaria hiszpańskie (Santiago de Compostela i Montserrat), miasta z wspaniałymi katedrami (Burgos, Santiago de Compostela, Toledo, Sewilla), a także główne centra gospodarcze, polityczne i kulturowe kraju – tj. Madryt, Barcelonę, Walencję i Valladolid. Dla badaczy zajmujących się zagadnieniami rozwoju szlaku pielgrzymkowego do grobu św. Jakuba, kultu Apostoła oraz sanktuarium w Santiago de Compostela najcenniejszym opisem w Wspomnieniach ks. Pelczara pozostaje jeden z czterech rozdziałów diariusza zatytułowany „Santiago”, w którym autor opisuje historię relikwii św. Jakuba, katedrę św. Jakuba i inne kościoły w Komposteli, a także wielki kult, jakim Hiszpanie otaczają swojego Patrona.

Memoirs of the Pilgrimage to Compostela,by X. Józef Sebastian Pelczar (1842-1924) is one of few pre-war itineraries in the Polish language containing an account of an expedition to the tomb of St. James the Greater. Priest Pelczar went on a pilgrimage to Santiago de Compostela when he was 47 years of age. At the time, he was a canon priest of the Krakow Chapter and a respected professor at the Department of Pastoral Theology at the Jagiellonian University. It was probably no accident that he took this pilgrimage in the summer of 1889. On 17 July 1889, Rev. Pelczar celebrated the silver jubilee of his ordination. Prayer by the tomb of the first Martyr among the Apostles was surely supposed to crown his jubilee. Also the choice of the place was surely not coincidental. Considering the most important medieval and 19th-century pilgrimage sites in Europe and the Holy Land, Compostela was the last missing shrine on the map of tens of Priest Józef Pelczar’s pilgrimages. Other significant events that undoubtedly largely contributed to the decision on taking a pilgrimage was the discovery of St. James’ relics in 1879 and the announcement of the bull of Pope Leo XIII, which confirmed the authenticity of these relics (25 July 1884). The Memoirs of the Pilgrimage to Compostela is a book filled with facts from various scientific disciplines: geography, history, art, Church history, social and technical sciences. The descriptions of religious life and customs of the Spanish population contained in this book are very important for religious studies scholars and ethnographers. The account of the pilgrimage allows us to draw the route precisely on the map of Spain. The route went through the following places: Burgos, Venta de Baños, Palencia, León, Astorga, Lugo, Curtis, Santiago de Compostela, Curtis, Valladolid, El Escorial, Madrid, Toledo, Castillejo, Seville, Cordoba, Alcázar, La Encina, Valencia, Tarragona, Barcelona, Monistrol, Montserrat, Barcelona, Marseille and Einsiedeln. For almost three weeks, pilgrims (Priest Pelczar travelled together with Priest Karol Krementowski and Stanisław Starowieyski) covered the total of about 3.5 thousand kilometres in Spain. On their way, they visited two most important Spanish sanctuaries (Santiago de Compostela and Montserrat), towns with magnificent cathedrals (Burgos, Santiago de Compostela, Toledo, Seville), and major economic, political and cultural centres in Spain – Madrid, Barcelona, Valencia and Valladolid. One of the four chapters of the diary by Priest Pelczar entitled “Santiago” is most valuable for researchers who focus on the development of pilgrimage movement to the tomb of St. James, the cult of the Apostle and the shrine in Santiago de Compostela. In this chapter, the author described the history of St. James’ relics, the Cathedral of St. James and other churches in Compostela as well as great reverence of their Patron by the Spaniards.