Starzenie się i starość w dynamicznie zmieniającym się świecie

Abstract

Zgodnie ze słowami Andrzeja Radziewicza-Winnickiego, wskazującego iż „codzienność jednak wybiega z reguły w przyszłość, wiąże powinności dnia dzisiejszego z celami pozostającymi do osiągnięcia w dniu jutrzejszym” (Radziewicz-Winnicki, 2003, s. 9), postawiliśmy w niniejszym tomie szereg pytań związanych z relacjami pomiędzy pojęciem zmiany a procesem starzenia się i starości, wśród których wyodrębnić można kilka głównych nurtów, rozważań oscylujących wokół następujących problemów: • W jakim zakresie zmiany społeczne warunkują funkcjonowanie osób starszych w środowisku pierwotnym i wtórym? • Jakie czynniki powodują, że osobom starszym trudno jest nadążyć za zmianami społeczno- technicznymi? • Dlaczego wybrane obszary zmiany wpływają na życie osób starszych? • W jaki sposób w wymiarze instytucjonalnym oraz indywidualnym wspomagać osoby starsze w dobie społeczeństwa ciągłej zmiany? • Dlaczego zjawiska globalizacji oraz rozwoju nowoczesnych technik informacyjno-komunikacyjnych dotykają w sposób szczególny osoby starsze? • Co konkretnie kryje się za pojęciem „kapitał społeczny osób starszych”, w jakich obszarach jest, a w jakich może być – przy zachowaniu obopólnych korzyści – ten potencjał wykorzystywany? • Jakie korzyści współczesna technika i technologia, w tym informatyczna, niosą dla osób starszych, jakie mamy rozwiązania i narzędzia ułatwiające życie, funkcjonowanie społeczne, komunikację? Odpowiedzi na powyższe pytania w niniejszej publikacji udzielają specjaliści z Czech, Polski i Słowacji z zakresu m.in. andragogiki, gerontologii, pedagogiki mediów, medioznawstwa, socjologii i kulturoznawstwa, natomiast inspiracją do powstania tomu polsko-czesko--słowackiego jest ciągła potrzeba analizowania psychospołecznego funkcjonowania osób starszych w dobie intensywnych przemian społeczno-technicznych, a także porównywania różnych spojrzeń, doświadczeń i tzw. dobrych praktyk. Sam proces starzenia się i starości w wymiarze lokalnym, czy też szerszym – ponadregionalnym i ogólnopolskim w polskiej literaturze przedmiotu prezentowany jest szeroko, zwłaszcza w środowiskach instytucji ku temu powołanych, takich jak: Stowarzyszenie Gerontologów Społecznych, Polskie Towarzystwo Gerontologiczne oraz szereg ośrodków akademickich zajmujących się problematyką na pograniczu nauk medycznych, społecznych, humanistycznych, czy też technicznych. Jednak do tej pory dostrzegalny jest brak międzynarodowych studiów komparatystycznych w odniesieniu do niniejszej problematyki, w szczególności w krajach sąsiadujących z Polską, Czechami i Słowacją.