Ekonomia jako zasadnicza podstawa i granica regulacji administracyjnoprawnej na przykładzie przepisów o antymonopolowej kontroli łączenia przedsiębiorców

Abstract

Przedmiotem artykułu jest przedstawienie, w jaki sposób ustalenia ekonomii normatywnej, stały się zasadniczą podstawą i granicą regulacji administracyjnoprawnej. Analiza zostanie przeprowadzona na przykładzie przepisów o antymonopolowej kontroli łączenia przedsiębiorców. Rozważania rozpocznie prezentacja zjawiska koncentracji przedsiębiorstw. Następnie zostaną zidentyfikowane skutki, jakie wywołują procesy koncentracyjne w gospodarce. To pozwoli na zrozumienie, dlaczego koncentracja gospodarcza nie pozostaje obojętna z punktu widzenia interesu publicznego i dlaczego wymaga administracyjnoprawnej interwencji. Na tej postawie wskazane zostaną, cele prawa konkurencji i antymonopolowej kontroli łączenia przedsiębiorców. Analiza instrumentów prawnych wykorzystywanych do osiągnięcia zidentyfikowanych celów wskaże granice ich stosowanie wyznaczane przez ustalenia z zakresu ekonomii. Przedmiot regulacji prawa administracyjnego gospodarczego powoduje, że ustawodawca chcąc ustanawiać skuteczne normy prawne winien odwoływać się do ustaleń ekonomii. Podjęcie decyzji o przyjęciu administracyjnoprawnej regulacji i interwencji w stosunki społeczne powinno być poprzedzone analizą ekonomiczną oraz jasną identyfikacją celów, które mają być osiągnięte. Wskazuje się bowiem, że skuteczność prawa to wywoływanie przez prawo skutków zgodnych w dostatecznie wysokim stopniu z założonym celem . Warunkiem skuteczności prawa gospodarczego, zarówno prywatnego jak i publicznego, jest wymóg, aby normy prawne były zgodne z prawidłami ekonomicznymi. To powoduje, że regulacja prawna procesów gospodarczych winna się opierać na ekonomicznej analizie tych zjawisk. Ekonomia będzie także wyznaczała granice skuteczności interwencji administracyjnoprawnej. Należy jednak podkreślić, co znalazło swój wyraz już w tytule niniejszego opracowania, że choć ekonomia stanowi podstawę i granicę administracyjnoprawnej regulacji zjawisk gospodarczych, to ma ona charakter zasadniczy, ale nie wyłączny. Czasami zapomina się bowiem, że choć ekonomia pozwala na zrozumienie zjawisk gospodarczych oraz wskazuje na instrumenty ich regulacji, to jednak ustanawianie celów leży poza nią. Ustanowienie celów regulacji jest wyborem politycznym zastrzeżonym dla ustawodawcy. Ponadto nie wszystkie teoretyczne wskazania ekonomiczne mogą być przełożone na przepisy prawne. Należy pamiętać również, że choć wielce użyteczna i wobec złożoności zjawisk gospodarczy wręcz niezbędna, ekonomia nie może być jedyną podstawą i granicą regulacji administracyjnoprawnej, ustawodawca winien bowiem uwzględniać także inne wartości ważne z punktu widzenia interesu publicznego. Prawo administracyjne, w przeciwieństwie do innych działów prawa, np. cywilnego, charakteryzuje się wzrastającą samodzielnością poszczególnych dziedzin prawa administracyjnego i tworzeniem równoległych nurtów badawczych . Przykładowo w gałęzi prawa administracyjnego gospodarczego wiele zjawisk analizowanych jest nie tylko w kategoriach prawnych, ale i ekonomicznych . Rozwijając tę myśl można wskazać, że prawo antymonopolowe jest takim przykładem zbioru norm, dla którego kategorie ekonomiczne stają się w równym stopniu kategoriami prawnymi. Z tego też powodu metoda ekonomicznej analizy na gruncie prawa administracyjnego winna być rozwijana i częściej włączana w główny nurt rozważań doktrynalnych.