Turystyka religijna do sanktuariów Pańskich w Polsce

Abstract

W opracowaniu przedstawiono formy i wielkość ruchu turystycznego do największych sanktuariów Pańskich w Polsce. Sanktuaria te stanowią 10% ogółu ośrodków pielgrzymkowych w naszym kraju. W opracowaniu przedstawiono również krótką analizę zasięgu przestrzennego oddziaływania wybranych sanktuariów. Sanktuaria Pańskie należą do najstarszych ośrodków pielgrzymkowych w Polsce. Obecnie w Polsce rejestruje się 73 sanktuaria poświęcone Chrystusowi. Znaczna część tych ośrodków powstała w okresie średniowiecza. Najbardziej znane: Święty Krzyż, Miechów, Mogiła, Elbląg, Glotowo, Lublin i Poznań sięgają swoimi początkami XII-XIV wieku. Niemal połowa (47 %) notowanych obecnie sanktuariów Pańskich powstała w XVI-XVIII w., kiedy w Polsce rozwinął się kult Męki Pańskiej. W okresie niewoli narodowej (1795-1918) powstało na ziemiach polskich dziewięć sanktuariów. Po zakończeniu II wojny światowej powstało w Polsce 21 sanktuariów Pańskich, w tym aż 15 sanktuariów Bożego Miłosierdzia. Ośrodki w Kalwarii Zebrzydowskiej i Krakowie-Łagiewnikach posiadają rangę międzynarodową i zaliczane są do najważniejszych centrów pątniczych Europy. Sanktuarium w krakowskich Łagiewnikach jest światowym centrum kultu Bożego Miłosierdzia. Do sanktuariów o randze krajowej zaliczono sanktuarium w Piekarach Śląskich i na Świętym Krzyżu, natomiast do grupy sanktuariów o zasięgu ponaddiecezjalnym zaliczono ośrodki w: Alwernii, Białymstoku, Cmolasie, Częstochowie (Dolina-Miłosierdzia), Glotowie, Kalwarii Pacławskiej, Krakowie-Mogile, Pakości, Nowym Sączu i Wejherowie. Najliczniejszą grupę wśród polskich sanktuariów Pańskich stanowią ośrodki o diecezjalnym (32%) i lokalnym (46%) zasięgu przestrzennym oddziaływania. Współczesna sieć sanktuariów Pańskich w Polsce jest dziedzictwem wielowiekowej tradycji, tworzonej zarówno przez sanktuaria w których czczone są relikwie, cudowne wizerunki Chrystusa oraz kalwarie, kopie kaplic Bożego Grobu i Świętych Schodów. Na rozwój ruchu pielgrzymkowego i turystycznego do omawianych ośrodków w ostatnich latach złożyły się następujące czynniki: walory religijne ośrodków (w przypadku sanktuariów kalwaryjskich połączenie kultu Męki Pańskiej i kultu maryjnego), tradycja pielgrzymowania, walory krajoznawcze oraz bogata historia większości ośrodków, bogaty program duszpasterski, położenie wielu ośrodków na terenie atrakcyjnych turystycznie regionów Polski (m. in. w Karpatach, Górach Świętokrzyskich, na Warmii).