Poszanowanie dziedzictwa architektonicznego w procesie projektowania na przykładzie Irlandii

Abstract

Polska dysponuje przepisami umożliwiającymi skuteczną ochronę dziedzictwa kulturowego. Już w 1976 r. ratyfikowano Konwencję UNESCO o ochronie światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego. Trzy lata temu podpisano Konwencję Rady Europy o ochronie dziedzictwa architektonicznego Europy (Granada 3.10.1985). Jednak można odnieść wrażenie, że poza obiektami wpisanymi do Rejestru Zabytków w Polsce dziedzictwo kulturowe, a zwłaszcza architektoniczne jest nie w pełni chronione. Składają się na nie bowiem nie tylko najstarsze obiekty budowlane, ale ogół zabudowy miast i wsi tworzących specyficzną tożsamość miejsca i częstokroć unikalny krajobraz. Od 2003 r. istnieje w polskim prawodawstwie pojęcie dobra kultury współczesnej. Poza nielicznymi inicjatywami lokalnymi nie udało się jednak do tej pory zdefiniować ogólnej listy ww. dóbr kultury podlegających ochronie (poza obowiązującymi Rejestrami Zabytków). Pogłębiający się chaos przestrzenny polskich miast i wsi spowodowany wadliwym prawodawstwem, brakiem właściwego planowania urbanistycznego, oraz podejściem inwestorów przedkładających własny zysk nad poszanowanie przestrzeni przyczynia się do zatracenia lokalnych tradycji budowlanych. Jednym z krajów, które 14 lat wcześniej niż Polska podpisały Konwencję Rady Eu-ropy o ochronie dziedzictwa architektonicznego Europy była Irlandia. Przez ten czas przygotowano w tym kraju zestaw wytycznych zmierzających do ochrony jego spuścizny architektonicznej, oraz wdrożono procedury mające na celu właściwą ocenę krajobrazu, oraz ochronę lokalnego dziedzictwa architektonicznego, w oparciu o zgodne z wytycznymi formy nowo projektowanych obiektów budowlanych. Funkcjonowanie i rodzaj ww. procedur i wytycznych w projektowaniu zostanie przedstawione w niniejszym artykule.