Pomoc

Dostęp do wyszukiwarki jest zawsze możliwy z pola wyszukiwania Szukaj w repozytorium. Wpisany w to pole tekst wyszukiwany jest w metadanych i treści dostępnych w repozytorium materiałów. Wyniki wyszukiwania prezentowane są na stronie, która jednocześnie umożliwia dalsze zawężanie otrzymanych wyników. Przejście do tej strony możliwe jest także bezpośrednio, przez użycie odnośnika Szukanie zaawansowane (oraz mechanizmu odkryj).

Ilustracja nr 2 przedstawia fragment strony wyszukiwania, na której można precyzować filtry wyszukiwania. Przy kolejnej iteracji można usunąć któryś z użytych filtrów, odznaczając pole przy tym filtrze w górnej części strony. Można także dodać nowy filtr, postępując zgodnie z krótkim opisem widocznym poniżej nagłówka dodaj filtr. Warto zwrócić uwagę na funkcję podpowiedzi, która uaktywnia się automatycznie podczas definiowania nowych filtrów.

W menu bocznym, w polu Moje konto, należy kliknąć Dodawanie pozycji.

Pierwszym krokiem jest określenie kolekcji, w której będzie zapisana dodawana pozycja.

W kolejnych dwóch krokach należy podać jak najwięcej informacji opisujących dodawany materiał. Pola oznaczone gwiazdką są polami wymaganymi – muszą być wypełnione, aby pozycja została dodana.

Następny krok to przesłanie dodawanego pliku, który można opatrzyć krótkim opisem. Można dodać więcej niż jeden plik – w tym celu należy nacisnąć przycisk Dodaj plik i kolejne.

Przed zakończeniem dodawania materiału, można udzielić do niego licencji.

Po określeniu licencji, pojawi się prośba na przejrzenie wprowadzonych danych pod kątem ich poprawności.

Naciśnięcie przycisku Rejestracja dodawania kończy proces dodawania – materiał jest przesyłany do weryfikacji przez redaktora repozytorium.

Nawigując po strukturze repozytorium należy prześć do kolekcji, w której będzie zapisana dodawana pozycja. Następnie używając odnośnika „Dodaj nową pozycję do tej kolekcji” uruchamia się dodawanie nowego dokumentu (pozycji).

Właściwy proces dodawania polega na opisaniu – w dwóch kolejnych dwóch krokach – dodawanego materiału. Pola oznaczone gwiazdką są polami wymaganymi – muszą być wypełnione, aby pozycja została dodana.

Następny krok to przesłanie dodawanego pliku, który można opatrzyć krótkim opisem. Można dodać więcej niż jeden plik – w tym celu należy nacisnąć przycisk Dodaj plik i kolejne.

Przed zakończeniem dodawania materiału można udzielić do niego licencji.

Po określeniu licencji, pojawi się prośba na przejrzenie wprowadzonych danych pod kątem ich poprawności.

Naciśnięcie przycisku Rejestracja dodawania kończy proces dodawania – materiał jest przesyłany do weryfikacji przez redaktora repozytorium.

Dostęp do funkcji związanych z kontem użytkownika w repozytorium jest zawsze możliwy z poziomu okienka Moje konto. Zawiera ono listę aktywnych odnośników, wywołujących jedną z pięciu dostępnych dla użytkownika funkcji.

Profil

Funkcja pozwalająca edytować podstawowe informacje o użytkowniku.

Podstawowym identyfikatorem konta i użytkownika jest adres email podany w procesie rejestracji. Tej informacji nie można edytować.  Kolejne dwa pola pozwalają określić imię oraz nazwisko użytkownika - nie mogą one pozostać puste. Pole kontakt pozwala dodać informację o innym niż podstawowy adres e-mail sposobie kontaktu. Pozostałe pola są jasno wyjaśnione w paskach podpowiedzi poniżej nagłówków.

Dodawanie pozycji

Skrót pozwalający przejść bezpośrednio do dodawania nowych pozycji do repozytorium.

Pozycje dodane

Funkcja pozwalająca przeglądać pozycje, które są w trakcie dodawania przez użytkownika albo oczekują na kolejny krok przepływu pracy (zazwyczaj przejrzenie przez redaktora repozytorium).

Wyloguj

Funkcja pozwalająca wylogować się z konta.

Czy mogę udostępnić w repozytorium swój artykuł, książkę, doktorat, raport, materiał konferencyjny...?

Wymienione w pytaniu materiały naukowe są zazwyczaj chronione prawem autorskim jako utwory. W związku z tym ich publiczne udostępnienie może być dokonane jedynie przez osobę, której przysługują prawa autorskie do danego utworu (osobę uprawnioną), lub za jej zgodą. Od tej generalnej zasady istnieją wyjątki – np. prawo przedruku – ale nie mają one zastosowania w przypadku udostępniania materiałów w repozytorium. Zgodnie z regulaminem, udostępniać swoje materiały w repozytorium mogą tylko autorzy, którzy zachowali odpowiedni do tego celu zakres praw.

Prawa autorskie dzielą się na osobiste i majątkowe. Prawa osobiste przysługują zawsze twórcy (autorowi), natomiast prawa majątkowe mogą być przenoszone na inne osoby, w całości lub w części (np. tylko na wybranych polach eksploatacji). Kwestia zakresu praw potrzebnych do opublikowania materiału w repozytorium dotyczy praw majątkowych. Jeżeli chodzi o samo udostępnienie w repozytorium, to konieczne jest tylko prawo do eksploatacji na polu internetowym (prawo do zwielokrotniania cyfrowego oraz do takiego publicznego udostępniania utworu, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym). Natomiast jeżeli autor chce dodatkowo udzielić użytkownikom licencji CC do udostępnianego materiału, to musi dysponować praktycznie całością praw majątkowych, gdyż licencje CC obejmują wszelkie znane pola eksploatacji.

W sytuacji, w której prawa do zwielokrotniania cyfrowego i publicznego udostępniania utworu w internecie nie należą do autora, udostępnienie w repozytorium wymagać będzie wcześniejszego uzgodnienia z podmiotem tych praw (osobą lub instytucją, której te prawa przysługują). Uzgodnienie to powinno przyjąć formę aneksu do wcześniejszej umowy. Taki aneks powinien jasno wskazywać, o jakie udostępnienie chodzi (powiązane z udzieleniem licencji CC czy nie) i na co dokładnie strony się zgadzają.

Jak mogę sprawdzić, czy dysponuję takim zakresem praw autorskich do danego materiału, który pozwala mi na samodzielne umieszczenie go w repozytorium?

Oczywiście najprostsza jest sytuacja, w której udostępniającym jest autor, który zachował pełnię nieograniczonych praw majątkowych. Nie ma wtedy wątpliwości, że może on udostępnić materiał w repozytorium i udzielić do niego licencji CC-BY albo CC-BY-SA.

W praktyce często występują sytuacje bardziej skomplikowane. Źródłem komplikacji mogą być wcześniejsze umowy dotyczące danego materiału, na przykład umowy z wydawnictwami, na mocy których autor przeniósł swoje prawa majątkowe lub udzielił licencji wyłącznej. Niekiedy nawet udzielenie wydawcy licencji niewyłącznej może utrudniać lub uniemożliwiać udostępnienie tekstu w repozytorium, np. jeżeli umowa zobowiązuje twórcę do powstrzymania się od tego typu działań. Dlatego też w przypadku istnienia jakiejkolwiek wcześniejszej umowy dotyczącej danego materiału należy szczegółowo przeanalizować postanowienia tej umowy.

Innym źródłem komplikacji może być fakt, że materiał powstał w ramach wykonywania obowiązków wynikających z umowy o pracę. Jeżeli umowa o pracę nie stanowi inaczej, to w przypadku pracowniczych utworów naukowych prawa autorskie przysługują autorowi, a jego pracodawca ma jedynie pierwszeństwo publikacji. Prawo pierwszeństwa może jednak skutecznie ograniczyć (chociażby czasowo) możliwość samodzielnego publikowania w repozytorium. Możliwe są też sytuacje, w których umowa między pracodawcą a pracownikiem inaczej reguluje kwestię praw autorskich i praw do publikacji utworu naukowego (zawęża lub rozszerza zakres praw nabywanych przez pracodawcę), należy więc zawsze sprawdzić, czy w danym przypadku nie obowiązują szczególne ustalenia.

Jeżeli występują trudności w ustaleniu, czy konkretna umowa pozostawia autorowi wystarczający zakres praw czy nie, to wątpliwości najlepiej wyjaśniać z pomocą prawnika.

Czy mogę udostępnić w repozytorium materiał, którego jestem współautorem?

Prawa autorskie do utworu współautorskiego dzielą się pomiędzy współautorów. Udostępnienie całego współautorskiego materiału w repozytorium wymaga zgody wszystkich współautorów (albo innych osób bądź instytucji uprawnionych do danego materiału, jeżeli któryś spośród współautorów przekazał swoje prawa na mocy umowy zawartej np. z pracodawcą lub z wydawcą).

Nie ma technicznej możliwości założenia wspólnego konta w repozytorium ani jednoczesnego publikowania przez kilku użytkowników. Tak więc utwór współautorski może być opublikowany w repozytorium przez jednego ze współautorów, ale jedynie za wiedzą i zgodą pozostałych osób uprawnionych do danego materiału.

Czy mogę umieścić w repozytorium prace niepublikowane?

W repozytorium można publikować utwory naukowe, niezależnie od tego, czy zostały już opublikowane gdzie indziej czy nie. Autor musi jedynie dopilnować, aby późniejsze umowy wydawnicze, zawierane już po udostępnieniu utworu w repozytorium, nie pozbawiły go prawa do tego udostępniania.

Na co zezwalam użytkownikom udostępniając moje materiały w repozytorium? Dlaczego system repozytorium pyta mnie, czy chcę udzielić licencji CC do udostępnianych materiałów?

Repozytorium służy przechowywaniu materiałów naukowych, takich jak artykuły, książki, doktoraty, raporty czy materiały konferencyjne. Materiały takie stanowią zwykle utwory chronione prawem autorskim. Ich opublikowanie – także w repozytorium – nie powoduje utraty ochrony wynikającej z prawa autorskiego. Bez zgody uprawnionego, użytkownicy mogą zatem korzystać z udostępnionych w repozytorium materiałów tylko w wąskim zakresie wynikającym z przepisów o dozwolonym użytku. Dozwolone będzie np. edukacyjne i naukowe wykorzystanie tych materiałów. Dozwolony użytek wynika z przepisów prawa autorskiego, gdzie określono też jego konkretne przypadki i szczegółowe przesłanki.

Korzystanie w szerszym zakresie wymaga uzyskania zgody uprawnionego, gdyż inaczej będzie stanowiło naruszenie prawa autorskiego. Użytkownik może wystąpić o taką zgodę bezpośrednio do uprawnionego. Dodatkowo, system informatyczny repozytorium umożliwia uprawnionym wyrażenie z góry generalnej zgody w postaci jednej z licencji Creative Commons. Taka licencja będzie obejmować wszystkich użytkowników danego materiału.

Każda licencja CC jest nieodpłatna i niewyłączna, udzielana każdemu zainteresowanemu bez ograniczeń czasowych ani terytorialnych, i obejmuje wszystkie znane pola eksploatacji. Szerokiemu zakresowi uprawnień licencjobiorcy towarzyszy szerokie wyłączenie odpowiedzialności licencjodawcy.

Każda licencja CC zawiera inny zakres obowiązków użytkownika.

1. We wszystkich licencjach CC zawarta jest klauzula uznania autorstwa (klauzula BY), nakładająca na licencjobiorcę obowiązek przekazywania odbiorcom utworu określonych informacji o twórcy (licencjodawcy), źródle oraz licencji.
2. klauzula „na tych samych warunkach” (ang. share-alike, w skrócie SA, w innych wolnych licencjach zwana „klauzulą copyleft”), czyli wymóg, aby licencjobiorca rozpowszechniający opracowanie licencjonowanego utworu udzielał do niego licencji takiej samej, jak licencja oryginału;
3. klauzula użytku niekomercyjnego (ang. non-commercial, w skrócie NC), czyli zakaz komercyjnego korzystania z licencjonowanego utworu (licencje CC pozbawione tej klauzuli pozwalają zarówno na niekomercyjne, jak i komercyjne korzystanie z utworu);
4. klauzula „bez utworów zależnych” (ang. no derivatives, w skrócie ND), czyli zakaz korzystania i rozporządzania opracowaniami utworów (licencjodawca pozostawia sobie możliwość decydowania o dopuszczaniu do obrotu np. tłumaczeń utworu).

Szczegółowy zakres poszczególnych klauzul wynika z tekstu prawnego licencji, czyli postanowień wyrażonych językiem prawniczym. To tekst prawny określa treść stosunku prawnego, jaki zawiązuje się pomiędzy licencjodawcą a licencjobiorcą w przypadku rozpowszechnienia utworu na podstawie licencji CC.

Teksty prawne wszystkich sześciu wzorców CC dostępne są na stronach internetowych Creative Commons. Wzorce te wyznaczają sześć punktów pośrednich pomiędzy domeną publiczną a pełnym autorskim monopolem. Liczba sześciu wzorców CC wynika z tego, że klauzula BY obecna jest w każdym z nich, a klauzule ND i SA wzajemnie się wykluczają.

Tylko dwie licencje CC są wolnymi licencjami

Wolne licencje CC
CC-BY; CC-BY-SA;	Udzielenie wolnej licencji CC oznacza, że w zasadzie każdy może skorzystać z utworu w dowolnym miejscu i czasie, w dowolny sposób, bez konieczności bezpośredniego płacenia licencjodawcy za korzystanie.
Nie-wolne licencje CC
CC-BY-ND CC-BY-NC CC-BY-NC-SA CC-BY-NC-ND	Nie-wolne licencje CC zawierają zakaz korzystania komercyjnego lub zakaz korzystania z opracowań utworu, czyli ograniczenia swobód użytkownika, które są sprzeczne z rozumieniem otwartego dostępu libre. Ale udostępnienie publikacji naukowej na licencji wskazanej w punktach (c), (d), (e) lub (f) będzie się mieściło w modelu otwartego dostępu gratis.