„Nowa” siedziba ziemiańska – gruntowna przebudowa czy budowa? Studia nad identyfikacją i datowaniem dworów i pałaców w Wielkopolsce
Loading...
wk59-strony-49-60.pdf (946.43 KB)
Authors
Date
2019-09-30
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
Abstract
Rozpoznanie historii obiektu jest cennym w konserwatorstwie przedstawieniem kontinuum jego istnienia w czasie. Twierdzenie to silnie koresponduje z motywem siedziby ziemiańskiej. Stan wiedzy nad ruchem budowlanym większości wielkopolskich dworów i pałaców jest niewielki. Materiały i opracowania badawcze nie zawsze są ze sobą zgodne i operują różnymi datowaniami rzekomo „nowego” obiektu. Celem badań było opracowanie metody badawczej wspomagającej proces identyfi kacji i datowania siedzib ziemiańskich. W centrum zainteresowania było określenie sposobu kształtowania zabudowy, który zdeterminował ostateczny wizerunek głównej bryły siedziby ziemiańskiej, co rozumie się jako gruntowną przebudowę, budowę nowego obiektu na miejscu poprzedniej siedziby lub wzniesienie siedziby na tzw. surowym korzeniu. Wiodącym materiałem źródłowym były pruskie księgi podatku budynkowego. Badania wykazały, że materiały te umożliwiają opracowanie historii obiektu na przestrzeni lat 1865–1939, zapewniając dokładne datowanie w zasadzie wszystkich przekształceń budynku. Do końca XIX wieku dominującą tendencją była budowa siedziby w nowej lokalizacji. Stare siedziby były wyburzane lub przeznaczane na cele folwarku. Po roku 1900 najczęściej podejmowano się gruntownej przebudowy, rzadziej wznoszenia siedziby na starszych fundamentach. Badania przeprowadzono na próbie 68 zróżnicowanych pod względem wielkości siedzib ziemiańskich zlokalizowanych na jednym obszarze w centralnej Wielkopolsce.Studying the history of an object means representing its continued existence in time, which is valuable from the conservation viewpoint. That statement is best refl ected by the motif of landowners’ manors. The state of knowledge on building development of the majority of manors and palaces in Greater Poland is rather poor. Research materials and studies do not always correlate and use various dating for allegedly “new” objects. The goal of the research was working out a research method that would help the process of identifi cation and dating of seats of landed gentry. The interest was focused on identifying the manner of shaping buildings, which determined the fi nal appearance of the main body of a landowner’s manor understood as: remodelling, building a new object on the site of the former, or erecting the new building from scratch. The most important source material was provided by the Prussian building tax ledgers. The research has shown that those materials allow for studying the history of a building in the years 1865–1939, ensuring precise dating of almost all transformations of such a building. Until the end of the 19th century the tendency to build a family manor in a new location was predominant. Old residences were demolished or converted to serve the home farm needs. After 1900, the most frequent was remodelling, erecting a new residence on the old foundations was less popular. The research was carried out on 68 samples of landowners’ residences of varying sizes located in one area in central Greater Poland.
Description
Keywords
Citation
Mikulski D. “New” seats of landed gentry – remodelling or a new construction? Studies on the identifi cation and dating of manors and pal-aces in the 2nd half of the 19th c. and the 1st half of the 20th c. in Greater Poland. Wiadomosci Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation 2019;59:49-6