Globalne i europejskie determinanty WPR

Abstract

Podstawowym celem artykułu jest przedstawienie wybranych uwarunkowań globalnych i wewnątrzeuropejskich projektowania, prowadzenia, aktualizacji i reformowania wspólnej polityki rolnej (WPR) Unii Europejskiej. Uwarunkowania te tworzą dynamiczny układ interakcji o charakterze komplementarnym (synergie), ale i sprzecznym (wymienności). Do tego dochodzą samoistne dylematy WPR, typowe dla każdej sektorowej polityki gospodarczej. Takie szerokie spojrzenie uzasadnione jest pogłębiającymi się współzależnościami we współczesnym świecie i znaczeniem UE jako największego aktora ekonomicznego w ujęciu globalnym. WPR z kolei jest przedmiotem stałego zainteresowania innych krajów jako źródło inspiracji, ale też przestroga, jeśli chodzi o niepożądane skutki rozległego interwencjonizmu państwowego. Artykuł jest studium przekrojowym, mającym jednak pewne cechy metaanalizy, w którym zsyntetyzowano dorobek innych badaczy i przemyślenia własne autora. Z całości rozważań wynika, że WPR – od lat odwołująca się do paradygmatów zrównoważenia i wielofunkcyjności rolnictwa – ma znamiona konstrukcji w miarę nowoczesnej, utylitarnej i zorientowanej na przyszłość. Jednak jej silne poleganie na subsydiach czyni ją propozycją mało atrakcyjną dla większości krajów rozwijających się, utrudniając im wręcz rozwiązywanie poważnych problemów rozwojowych. Subsydia rolne deformują również konkurencję na międzynarodowych rynkach rolno-żywnościowych. Osłabiają ponadto motywację rolników unijnych, by starali się poprawiać swoją pozycję konkurencyjną przez zachowania przedsiębiorcze, wdrażanie innowacji, staranne monitorowanie kosztów oraz adekwatne i elastyczne strategie operacyjne, finansowe i w zakresie zarządzania ryzykiem.