Efektywność inwestycji publicznych w kapitał ludzki

Abstract

Kapitał ludzki to jeden z najważniejszych czynników decydujący o rozwoju gospodarczym, a inwestowanie w ten kapitał pomnaża bogactwo kraju, przyspiesza postęp cywilizacyjny i zwiększa konkurencyjność kraju w wymianie międzynarodowej. Celem badawczym opracowania jest ocena efektywności inwestycji publicznych w kapitał ludzki w krajach członkowskich Unii Europejskiej metodą programowania liniowego Data Envelopment Analysis (DEA). Opracowanie obejmuje następujące treści: 1) Znaczenia kapitału ludzkiego dla wzrostu i rozwoju gospodarczego. 2) Założenia metodologiczne Data Envelopment Analysis. 3) Model oceny efektywności inwestycji publicznych w kapitał ludzki modą DEA. 4) Interpretacja wyników badań. Wnioski ogólne z badania : Badanie przeprowadzone modą DEA-BCC-O (model zakładający zmienne korzyści skali i ukierunkowany na rezultaty) wykazało, że w wśród 25 badanych krajów Unii Europejskiej (oprócz Cypru i Malty) nie ma znacznych różnic w poziomie efektywności wydatków publicznych skierowanych na budowanie kapitału ludzkiego (wartość minimalna współczynniki efektywności DEA wyniosła 89,5%, przy współczynniku zmienności wynoszącym zaledwie 0,03). Metoda DEA pozwoliła na wyodrębnienie z badanej grupy piętnastu efektywnych gospodarek: ośmiu należących do tzw. „starych” krajów członkowskich UE (Belgia, Dania, Finlandia, Grecja, Irlandia, Luksemburg, Holandia i Hiszpania) oraz siedmiu „nowych” członków UE (Bułgaria, Czechy, Estonia, Łotwa, Polska, Rumunia i Słowacja). Uplasowanie się Polski wśród krajów ocenionych jako efektywne to pozytywny sygnał, że stan kapitału ludzkiego w Polsce jest adekwatny do środków finansowych, które kierowane są na jego budowanie. Należy jednak podkreślić, że szacując efektywność inwestycji w kapitał ludzki metodą DEA, szacuje się tzw. efektywność techniczną, która bada w jakim stopniu wydatkowane środki finansowe zostały transformowane na „potencjał zdrowia i wiedzy” społeczeństwa, wyrażony wytypowanymi cechami diagnostycznymi. Dlatego kraj najbardziej efektywny technicznie to niekoniecznie taki, w którym poziom opieki zdrowotnej i jakość systemu szkolnictwa są najwyższe. I odwrotnie, kraj o najniższej efektywności technicznej nie oznacza najgorszego poziomu opieki zdrowotnej, albo najgorzej wyedukowanego społeczeństwa - oznacza to tylko, że określone środki pieniężne nie są w tym kraju wykorzystane w najlepszy możliwy sposób, tzn. że w innych krajach wykorzystano by je lepiej, uzyskując lepsze rezultaty wyrażone ustalonym zestawem cech diagnostycznych. Dlatego z punktu widzenia aplikacyjności badania, zaprezentowane wyniki należy traktować przede wszystkim jako przyczynek do dyskusji nad reformami systemu finansów publicznych oraz pożądanym modelem systemu opieki zdrowotnej i systemu szkolnictwa, poszukując dobrych praktyk wśród gospodarek wskazanych jako referencyjne.