Siła perswazji. Komunikat sanitarny w perspektywie działań zdrowotnych w Wielkim Księstwie Poznańskim

Abstract

W pierwszej połowie XIX wieku medycyna nie dysponowała środkami, które dziś uchodzą za podstawowe i powszechne. Szczepienia ochronne (przeciw ospie) były spektakularną nowością. Nie znano antybiotyków ani prawideł aseptyki, w dyscyplinach klinicznych dominowały marazm i rutyna. Wyzwaniem stawała się rosnąca liczba ludności i stałe zagrożenie epidemiczne. Obiecującą dynamikę wykazywały za to działania profilaktyczne, głównie o charakterze porządkowym. Skutecznie mogły je podejmować wyłaniające się w Europie nowoczesne struktury państwowe, ze zorganizowaną służbą medyczną na czele. W Prusach ciągle doskonalono formy administracji, osiągając wyniki bliskie perfekcji. W dziedzinie zdrowia kierowano się zasadami tzw. policji lekarskiej. Jej efektywność potęgowały kształtujące się pod wpływem Oświecenia sposoby sprawnego komunikowania. Ułatwiały zarządzanie i odegrały ogromną rolę także na polu zdrowotnym. Wyjątkowe znaczenie komunikatu sanitarnego zarysowano tutaj na przykładzie Wielkiego Księstwa Poznańskiego.

In the first half of X IX century medicine did not have enough methods and possibilities to cure dangerous diseases. Vaccinotherapy was scarcely used, antibiotics were unknown, antisepsis and asepsis occurred not before the sixties. At the same time Europe experienced a great growth o f population. There were also many factors of epidemical risk. In those circumstances, education in prophylaxis was very important on the base at law and order. In order to solve many social problems there appeared an idea o f building modern States with better competence and more possibilities. With the help of solid structures, like health service new arrangements could better cope with epidemic risks. In Prussian Kingdom the strategy in health protection was related to so-called medical police. The Enlightenment period was friendly to modern ways of communication which were essential basis of efficient administration. The sanitary report played an important role among them and existed in the centre o f health care system. Its special position and agenda have been described here on the example of the Grand Duchy o f Poznań, part o f the Polish territory, which belonged to the Prussian Kingdom, on the ground o f the decision o f the Vienna Congress 1815.