Emigracja i diaspora w dyskursie politycznym w Polsce w latach 1991-2015

Abstract

Tekst analizuje dyskurs polityczny w Polsce pod kątem obecności w nim tematu emigracji i diaspory. Zastosowaną metodą badania jest jakościowa analiza treści, przedmiotem analizy są programy polityczne partii politycznych, materiały i dokumenty opracowywane na potrzeby kampanii wyborczych oraz exposé premierów, tworzących kolejne rządy. Analiza obejmuje okres od wyborów 1991 roku po kadencję parlamentu 2011-2015. Bardziej szczegółowa analiza dotyczy lat 2005-2011, czyli okresu po akcesji Polski do UE symbolizującej początek ostatniej fali masowej emigracji. Główne pytania badawcze dotyczą miejsca, formy i adresata przekazu politycznego dotyczącego tematu emigracji i diaspory, zmian w czasie oraz związku pomiędzy deklaracjami zawartymi w programach partyjnych, exposé premierów i późniejszych działaniach rządowych. Analiza wykazała że tematy dotyczące emigracji i diaspory były obecne (choć w różnym zakresie) pojawiały się podczas każdych wyborów, ale największe zainteresowanie nimi miało miejsce w okresie kampanii wyborczej w 2007 roku. Tematy te nie były jednak przedmiotem sporów politycznych: poszczególne partie polityczne były raczej zgodne w diagnozie sytuacji oraz treści proponowanych rozwiązań. Także inicjatywy rządowe dotyczące emigracji i Polaków za granicą spotykały się z raczej symbolicznym niż realnym sprzeciwem opozycji.

The text analyzes the political discourse in Poland for the presence of the topic of emigration and diaspora. The study is a qualitative content analysis, the subject of the analysis are programs of political parties, materials and documents created for election campaigns and exposé of prime ministers, forming successive governments. The analysis covers the period from election 1991 to the 2011-2015 parliamentary term. A more detailed analysis covers the years 2005-2011, the period after the Polish accession to the EU, symbolizing the beginning of the last wave of mass emigration. The main research questions concern the space, form and the recipients of political message on the theme of emigration and diaspora, its changes over time and the relationship between the declarations contained in the political parties programs, prime ministers exposé and later in government initiatives. The analysis showed that subjects relating to emigration and diaspora were present (though to varying degrees) during each election campaign, and the greatest interest in them took place during the elections in 2007. These topics were also not the subject of political controversy: the various political parties were rather consistent in the diagnosis of the situation and the solutions proposed in the programs, government initiatives on emigration and Poles living abroad met with symbolic resistance from the political opponents.