Społeczno-gospodarcze uwarunkowania rozwoju miast restytuowanych

Abstract

W latach 1989–2015 niemal rokrocznie wzrastała liczba nowych miast w Polsce. W zdecydowanej większości nowe miasta były jednocześnie miastami restytuowanymi. W tym kontekście celem rozdziału była analiza uwarunkowań społeczno-ekonomicznych nowopowstałych miast, także w odniesieniu do możliwości ich rozwoju w najbliższej przyszłości. Z uwagi na wielkość zbioru miast restytuowanych, szczegółowej analizie poddano 14 wybranych ośrodków, które reprezentują ich różne typy genetyczne i lokalizacyjne, a swój status odzyskały w latach 2009–2014. Badania oparte były na metodzie ankietowej, a skierowane były do władz miast. Analiza badanych miast miała charakter czteroetapowy. W fazie pierwszej dokonano ogólnego zarysu badanych miast, uwzględniającego ich lokalizację, genotyp historyczny, wielkość, stopień postrzeganej miejskości czy stopień zadowolenia z życia wśród mieszkańców. W fazie drugiej skoncentrowano się na prezentacji pozytywnych i negatywnych cech analizowanych miast. W fazie trzeciej omówiono natomiast kwestię roli jaką miało przywrócenie praw miejskich dla mieszkańców. Ostatni, czwarty etap poświęcono zagadnieniu przyszłego rozwoju miasta w opinii jego mieszkańców. W konkluzji Autorka stwierdza, że rozwój nowych miast jest ściśle powiązany z ich rolą w lokalnych i regionalnych systemach osadniczych. Relacja ta ukierunkowana jest jednak przede wszystkim na rolę otoczenia względem miast (ośrodki do 5 tys. mieszkańców), niż na zależność odwrotną. Wyjątek stanowią te miejscowości, w których istotne znaczenie mają funkcje wyspecjalizowane, szczególnie przemysłowe. Jak dowodzi Autorka mogą one także pobudzać funkcje usługowe zarówno te o charakterze egzo-, jak i endogenicznym. Ważnym efektem badań jest także stwierdzenie, że – poza nielicznymi wyjątkami – rola walorów przyrodniczych, rekreacyjnych, kulturalnych i historycznych jest w rozwoju lokalnym wyraźnie ograniczona.

Between 1989 and 2015 the number of towns in Poland increases almost annually, of which the great majority are restituted towns. In light of the above, the aim of this chapter is to analyze restituted towns in the context of their socio-economic conditions for future development. 14 towns restituted between 2009 and 2014 have been scrutinized using a questionnaire survey addressed to local authorities. The research consisted of four phases. In the first phase, I have conducted a general outline of the studied towns, taking into account their location, historical genotype, size, level of perceived urbanity and the degree of life satisfaction amongst the residents. In the second phase, I have described both positive and negative characteristics of the restituted towns. The third phase dealt with crystallizing the meaning of restituted towns for the residents living in their vicinity. Lastly, in the fourth phase, I have compiled opinions about the future of the studied towns. In conclusion, the development of small towns is starkly connected to their role within their respective local and regional settlement systems. In regard to restituted towns up to 5,000 inhabitants their impact on the socio-economic relationships at the local scale is limited. Their importance increases if there is a well-developed economic base and some form of industry; this also stimulates the development of other relationships, e.g. within services and commerce. The rank of a settlement is also determined by the existence of institutions of supra-local importance. Much less important for the creation of socio-economic relationships are natural, recreational, cultural and historical values.